Rusland is verantwoordelijk voor het neerschieten van vlucht MH17 boven Oekraïne in 2014. Dat heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg bepaald. Het is voor het eerst dat een internationale rechtbank heeft geoordeeld over de rol van Rusland bij de ramp.

Het hof was unaniem in zijn uitspraak in de zaak, die door Nederland is aangespannen. Ook onderstreepte de rechter dat Rusland het leed van MH17-nabestaanden heeft verergerd, onder meer door het verspreiden van desinformatie, het bemoeilijken van het onderzoek naar de ramp en het beperken van de toegang tot de rampplek.

De rechtbank in Den Haag stelde de Russische betrokkenheid ook al vast, net als het internationale rechercheteam dat de MH17-ramp onderzocht.

Europees Hof

Bij de Raad van Europa, met zijn Europees Hof voor de Rechten van de Mens, zijn 46 landen aangesloten. Het staat los van de Europese Unie.

Bij het hof kunnen zowel burgers als staten terecht voor schendingen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Dat is door alle aangesloten landen ondertekend.

Tot 2022 was ook Rusland aangesloten bij de Raad van Europa, maar na de inval in Oekraïne werd het land eruit gezet.

Nu Rusland schuldig is bevonden, kan het mensenrechtenhof het land een schadevergoeding opleggen. De kans dat Rusland die betaalt, is nihil. Het land ontkent stelselmatig iedere betrokkenheid bij het neerhalen van MH17.

Het neemt volgens experts niet weg dat de symbolische waarde van de uitspraak groot is. Het draagt volgens hen bij aan de geschiedschrijving en het tegengaan van desinformatie. Bij de uitspraak vandaag was ook een delegatie van nabestaanden aanwezig.

298 doden

Vlucht MH17, die op 17 juli 2014 in Amsterdam opsteeg, werd boven Oekraïne neergeschoten met een Russische Buk-luchtdoelraket. Het wapen was vanuit Rusland naar het oosten van Oekraïne gebracht, om daar lokale strijdgroepen te ondersteunen. Die gebruikten het om op een vliegtuig te schieten.

Bij de aanslag op het toestel van Malaysia Airlines kwamen alle 298 inzittenden om het leven. Onder hen waren 196 Nederlandse passagiers. Twee Russen en een Oekraïner die de raketinstallatie regelden, zijn in Nederland bij verstek tot levenslang veroordeeld.

Een videoterugblik op de gebeurtenissen rond MH17, beginnend vanaf het neerhalen van het toestel op 17 juli 2014:

De wolf die probleemgedrag vertoont op de Utrechtse Heuvelrug mag worden afgemaakt. De provincie Utrecht heeft daar formeel toestemming voor gegeven.

De Faunabeheereenheid Utrecht vroeg een vergunning aan om het dier af te schieten. Specialisten krijgen daar nu de opdracht toe. Zij hebben daarvoor bijna een half jaar de tijd, want de ontheffing geldt tot 1 januari.

In mei werd een wandelende vrouw overdag door een wolf gebeten op landgoed Den Treek. Uit DNA-onderzoek bleek dat wolf GW3237m, achter de aanval zat. Dezelfde wolf kwam al vaker dicht bij mensen en toont belangstelling voor honden. Vorig jaar liep hij ook een kind omver bij Austerlitz.

Enkele onafhankelijke wolvendeskundigen zeggen volgens de provincie dat het dier een direct gevaar voor mensen vormt. Gedeputeerde Mirjam Sterk laat aan RTV Utrecht weten dat het besluit niet licht is genomen, omdat de provincie juist als taak heeft om wolven te beschermen.

Bezwaar bij de rechter

In 2024 vroeg de provincie Utrecht al eens toestemming om de wolf af te schrikken met een paintballgeweer. Dat verzoek strandde bij de rechter.

Vanaf vrijdag krijgen bezwaarmakers vier dagen de tijd om een rechtszaak te starten tegen de vergunning. Faunabescherming en Animal Rights zeiden in mei al dat ze afschot wilden aanvechten.

Gedeputeerde Sterk hoopt dat de Utrechtse voorzieningenrechter dan haast maakt met een oordeel. Als de bezwaren worden verworpen, is de vergunning nog steeds niet onherroepelijk, maar dan kan de Faunabeheereenheid al wel op zoek naar de wolf om hem te doden. "Er dreigt wezenlijk gevaar voor mensen die op de Utrechtse Heuvelrug lopen", aldus Sterk.

Andere wolven zenderen

Wolf GW3237m hoort bij een roedel die vorig jaar, en mogelijk ook dit jaar, nakomelingen heeft voortgebracht. Volgens deskundigen is het na afschot belangrijk om goed in de gaten te houden wat het effect is op de overige wolven.

De provincie werkt intussen aan een vergunning om de hele roedel van de Utrechtse Heuvelrug voor onderzoek te zenderen. De bedoeling is dat hun gedrag dan beter te volgen en te verklaren is. Volgens Sterk is het streven om de roedel voor het eind van het gezenderd te hebben.

In 1947 werden ze nog ruw van elkaar gescheiden, maar nu willen ze laten zien dat ze meer bij elkaar horen dan ooit: de steden Gorizia in Italië en Nova Gorica net over de grens in Slovenië. Ze zijn dit jaar samen de Culturele Hoofdstad van Europa. Dat betekent het hele jaar exposities, optredens en concerten in de hoop om cultuurliefhebbers uit heel Europa te trekken.

Elk jaar valt twee steden de eer te beurt; het Duitse Chemnitz is dit jaar de andere.

Gorizia en Nova Gorica zijn de eerste 'grenzeloze' culturele hoofdstad. Wie wil begrijpen waarom dat zo bijzonder is, moet even de geschiedenis in. De middeleeuwse stad Gorizia, nu in het noordoosten van Italië, op anderhalf uur rijden van Venetië, ligt in een roerig gebied dat door de eeuwen heen voortdurend van overheerser wisselde.

De stad viel onder meer onder de Habsburgers, Napoleon en Oostenrijk-Hongarije. De regio had gruwelijk te lijden in de Eerste Wereldoorlog, toen meer dan een miljoen doden werden geteld. In de Tweede Wereldoorlog werd vrijwel de gehele joodse bevolking van Gorizia gedeporteerd.

Contrasten

Daarna maakte zowel Italië als het nieuwe Joegoslavië aanspraak op de stad. Het Verdrag van Parijs regelde uiteindelijk in 1947 dat de stad binnen Italië kwam te liggen, tot grote teleurstelling van de Joegoslavische leider Tito. Die besloot daarop zijn eigen Gorizia te bouwen, op de plek waar enkele dorpen pal op de grens tegen de Italiaanse stad aan lagen: Nova Gorica oftewel Nieuw Gorizia.

Het contrast met de andere kant kon haast niet groter. Gorizia is een typisch Italiaans stadje: kronkelige straten met kinderkopjes, een oud centrum met een plein, pastelkleurige huizen, palazzi en een protserige kerk. Nova Gorica is vlak en parkachtig, met brede en rechte straten, appartementen in modernistische blokkendozen en veel groen, geheel volgens het socialistische ideaal van Joegoslavië in de tweede helft van de vorige eeuw.

"Het is niet zo dat de grens hermetisch afgesloten was", vertelt David Kozuh, curator in een museum in Nova Gorica. Hij staat op het Europaplein, precies op de grens tussen de twee steden. "Je kon de grens over, via grensposten, daarvoor waren speciale passen."

Het Europaplein bestond toen niet. In plaats daarvan stond er een muur met daarop een hek om de steden te scheiden. "Niet zoals de Berlijnse Muur, de sfeer was gemoedelijk. Er werd enorm veel gesmokkeld."

Smokkelwaar werd meegenomen in jassen en fietsen, is te zien op foto's in de twee smokkelmusea, op steenworp afstand van elkaar aan beide kanten van een oude grenspost. Chocola en koffie waren gewild in Joegoslavië, Italianen namen vooral vlees mee terug.

Grens ineens terug

In 1991 werd Slovenië als eerste republiek onafhankelijk van Joegoslavië. Dertien jaar later trad het land toe tot de EU, maar pas in 2007 viel de muur tussen Gorizia en Nova Gorica. Toen trad Slovenië toe tot het Schengengebied en werden alle grensrestricties opgeheven. Voor altijd, zo was het gevoel.

Toen kwam in 2020 corona: Italië ging als eerste land op slot, net als het hek tussen Gorizia en Gorica. "En het was hoger dan ooit", vertelt Kožuh. Families werden gescheiden, op het Europaplein gaven ze spullen en levensmiddelen aan elkaar. "Dat was echt een eyeopener: grenzen kunnen zo maar ineens terugkomen, zelfs als je ze niet verwacht."

Reden voor het comité, waarin Kožuh namens Nova Gorica zat, om nog meer aan te dringen op het binnenhalen van het felbegeerde predikaat Culturele Hoofdstad van Europa.

Subsidie en fietsroutes

Het vervult de zustersteden met trots en is opmerkelijk in een tijd waarin grenzen eerder worden versterkt dan afgebroken. Maar behalve eer en een hoop bezoekers (naar schatting enkele miljoenen, tegenover 250.000 in een normaal jaar) levert de status van Culturele Hoofdstad ook miljoenen euro's subsidie op om de infrastructuur te verbeteren.

Zo is het depot van het oude treinstation omgetoverd tot tentoonstellingsruimte, zijn diverse grensoverschrijdende fietsroutes aangelegd en rijdt elk halfuur een bus langs de highlights van de steden.

En het is tijd om ook de schoonheid van de nieuwe stad te zien, vindt Kožuh. "Nova Gorica is groen en koel. Er staan veel beeldhouwwerken in de openbare ruimte, de stad is een soort openluchtgalerie. Veel mensen vinden socialistische architectuur niet mooi, maar hier kun je echt voelen hoe bijzonder het voor de bewoners was om destijds pioniers te zijn van iets nieuws en moderns."

Oekraïne meldt dat Rusland afgelopen nacht weer een grootschalige droneaanval heeft uitgevoerd. Volgens de Oekraïense luchtmacht ging het om 728 drones en 13 raketten.

Het luchtverdedigingssysteem heeft 725 projectielen onderschept, meldt de Oekraïense luchtmacht op Telegram. President Zelensky zegt op X dat het om de grootste luchtaanval op één dag ging.

De aanvallen waren volgens hem vooral gericht op Loetsk, in het noordwesten van het land. Daar zijn vliegvelden die door de Oekraïense luchtmacht worden gebruikt. De burgemeester van Loetsk zegt op Telegram dat de aanvallen brand hebben veroorzaakt bij twee panden. Er zouden geen mensen zijn omgekomen.

Andere doelwitten

Ook tien andere regio's, waaronder Kyiv, Charkiv en Dnipro, waren doelwit van de Russische aanvallen, meldt Zelensky. In Kyiv is iemand gewond geraakt en in Cherson raakten twee mensen gewond.

Zelensky zegt dat de aanvallen laten zien dat Rusland geen wapenstilstand wil. Ook roept hij op om sancties op te leggen op Russische olie die "de oorlogsmachine van Moskou al ruim drie jaar financiert".

Gisteren maakte de Amerikaanse president Trump bekend dat de Verenigde Staten meer wapens gaan leveren aan Oekraïne. De VS levert vooral defensieve wapens aan Oekraïne om zich beter te kunnen verdedigen tegen de Russische aanvallen.

Dit zijn bluswerkzaamheden bij Loetsk:

Een schip dat deze week werd aangevallen op de Rode Zee door Jemenitische Houthi's is gezonken. Persbureau Reuters meldt dat zeker vijf bemanningsleden in het water liggen met reddingsvesten. Er is een reddingsoperatie aan de gang.

Het schip Eternity C, Grieks eigendom dat vaart onder Liberiaanse vlag, werd maandagavond beschoten door drones en gewapende mannen in kleine boten. Beveiligers aan boord openden het vuur op de aanvallers. Vier bemanningsleden kwamen om. Er waren in totaal 22 bemanningsleden aan boord; 21 Filipijnen en een Rus.

Reddingsboten vernietigd

De overgebleven bemanning zat sindsdien vast aan boord van het schip, dat stuurloos ronddreef op de Rode Zee. Reddingsboten aan boord werden bij de aanval vernietigd, waardoor de bemanning het schip niet veilig kon verlaten. Vanochtend zonk het schip.

Een bedrijf dat betrokken is bij de reddingsoperatie meldt dat geprobeerd wordt de drenkelingen te redden: "Het gaat om een reddingsmissie om de bemanning in veiligheid te brengen. Sommigen zijn gewond en hebben hulp nodig en de lichamen van de omgekomen zeelieden moeten worden geborgen."

Ingewijden melden dat Griekse regeringsfunctionarissen diplomatiek overleg zijn gestart met Saudi-Arabië om te helpen bij het bergen van het schip.

Tweede aanval op rij

De aanval op de Eternity C was de tweede op rij van de Houthi's, na maanden van relatieve rust. Zondag vielen ze al het vrachtschip Magic Seas aan, eveneens een Liberiaans vrachtschip.

De aanvallen volgen op Israëlische luchtaanvallen op Houthi-doelen en komen op een gevoelig moment, nu er gesprekken gaande zijn over een wapenstilstand tussen Israël en Hamas. De Houthi's zeggen dat hun aanvallen bedoeld zijn om Israël onder druk te zetten om zijn offensief in Gaza te stoppen.

In India zijn zeker negen mensen om het leven gekomen toen een brug in de westelijke deelstaat Gujarat gedeeltelijk instortte. Op beelden van Indiase media is te zien hoe het midden van de brug is weggeslagen, met voertuigen nog op het asfalt.

Volgens tv-zender NDTV stortte het brugdeel in tijdens de ochtendspits. Er reden op dat moment zeker vier voertuigen overheen, waarvan er meerdere in de rivier onder de brug terechtkwamen. Het lukte omstanders en hulpdiensten om drie mensen uit hun voertuig te bevrijden.

Dit zijn beelden van de nasleep:

De autoriteiten zeggen tegen lokale media dat er in het water nog volop wordt gezocht naar eventuele slachtoffers. Het is niet duidelijk hoe de brug uit 1985 deels kon instorten. Wel zijn er vaker problemen met de infrastructuur in India, onder meer door slecht onderhoud. Zo stortte in 2022 in Gujarat ook al eens een brug in, waarbij 141 doden vielen.

Compensatie

De Indiase premier Modi zegt in een eerste reactie op X "diep bedroefd" te zijn dat er mensen zijn omgekomen. Hij zegde nabestaanden van slachtoffers en gewonden meteen een geldbedrag toe ter compensatie. Nabestaanden krijgen een bedrag van omgerekend 2000 euro. Gewonden kunnen een bedrag van zo'n 500 euro tegemoet zien en vergoeding van de ziekenhuisrekeningen.

Nederlandse beursgenoteerde bedrijven herzien hun diversiteitsbeleid. Dat blijkt uit onderzoek van Eumedion, waarover Het Financieele Dagblad schrijft.

Eumedion rapporteert over goed bestuur en duurzaamheidsbeleid bij Nederlandse bedrijven. Ook ziet de organisatie erop toe dat bedrijven transparant zijn over hun beleid richting hun aandeelhouders. Grote bedrijven zoals ASML, Arcadis en Philips pasten hun beleid al aan.

De aanpassingen hebben te maken met de Amerikaanse president Donald Trump die bedrijven dwingt om te stoppen met beleid gericht op inclusie en diversiteit.

Kort nadat Donald Trump voor de tweede keer president was geworden, tekende hij een decreet gericht tegen diversiteits-, gelijkheids- en inclusiebeleid (DEI). Bedrijven die opdrachten doen voor de Amerikaanse overheid mogen daardoor niet langer actief diversiteit bevorderen. Regels over een minimum aantal vrouwen binnen de organisatie of het diverser maken van het medewerkersbestand door te selecteren op herkomst mag daardoor niet meer.

Kansengelijkheid?

Daar waar veel bedrijven DEI-beleid voeren om kansengelijkheid te bevorderen en achterstanden weg te werken, vindt de Amerikaanse president juist dat het discriminerend is. Medewerkers zouden op basis van hun kwaliteiten gekozen moeten worden en dat principe wordt aangetast door actief DEI-beleid, zegt Trump.

Eumedion kijkt jaarlijks naar wat er wordt gezegd bij de jaarvergaderingen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. De thema's diversiteit en inclusie kwamen meermaals voorbij in de agenda's, vergaderstukken en jaarverslagen. Met name bedrijven die ook veel opdracht hebben in de VS pasten hun beleid aan.

"Ondernemingen die veel activiteiten hebben in Amerika blijken met enige angst te hebben gekeken naar het decreet van Trump," zegt Rients Abma van Eumedion. "Als je de Amerikaanse overheid als klant hebt, dan zul je het beleid moeten aanpassen. Dat zorgt voor een spagaat." Volgens Eumedion schrijven deze bedrijven hun diversiteitsbeleid nu anders op.

ASML

Grote bedrijven zoals ASML, Arcadis en Philips pasten hun beleid al daadwerkelijk aan, zegt Eumedion. Chipmachinefabrikant ASML werkt veel in de VS en herschreef zijn beleid voor het land. In andere landen blijft het ongewijzigd, benadrukt ASML, maar specifieke doelen voor diversiteit en inclusie op de werkvloer gelden niet meer voor Amerikaanse medewerkers.

"Dat kan niet anders, want dat zijn nu de Amerikaanse regels," zegt een woordvoerder van de chipmachinefabrikant uit Veldhoven. Wel wil het bedrijf benadrukken dat er nog veel wel kan in de VS. "Je mag geen percentage meer plakken op je doelstelling, maar we blijven op zoek naar diversiteit, want dat hebben we nodig."

Arcadis

Ingenieursbureau Arcadis, met grote opdrachten in de VS, paste het beloningsbeleid met betrekking tot diversiteit voor het volledige bedrijf aan. Tot voor kort lag er een bonus in het verschiet als voldoende diversiteit werd behaald, maar die is inmiddels vervangen door een bonus voor financieel resultaat. Arcadis trekt het bonusbeleid in alle landen gelijk omdat het bedrijf naar eigen zeggen zoveel internationaal samenwerkt.

Het bedrijf laat weten: "Aanvankelijk stond in het jaarverslag van 2024 dat diversiteit ook in 2025 een kortetermijndoelstelling zou zijn, maar dit is later door de Raad van Bestuur aangepast gezien de impact van de Amerikaanse Executive Orders en in lijn met hun bevoegdheden." Wel zegt Arcadis dat de doelstelling om 40 procent vrouwen in dienst te hebben in 2026 overeind blijft, met uitzondering van de VS.

Philips

Philips, dat veel medische apparaten maakt in de VS en aan de VS levert, erkent dat het bedrijf in een spagaat zit. Topman Roy Jakobs zegt dat de morele standaard niet is veranderd, maar dat het bedrijf wel rekening moet houden met de wetten in het land waarmee wordt samengewerkt. "Die twee zal je moeten verenigen," zegt Jakobs. "Het betekent dat je in Nederland zo'n quotum moet hebben en dat je dat in de VS niet kunt."

Het aantal leerlingen dat naar het Joods voortgezet onderwijs gaat, stijgt. Dat heeft volgens het Centraal Joods Overleg, het officiële gesprekorgaan van Joodse organisaties met de overheid, te maken met groeiend antisemitisme.

Afgelopen weekend bracht Het Parool dat Joodse leerlingen op Amsterdamse universiteiten zich onveilig voelen en hun identiteit verbergen.

Ook op middelbare scholen voelen Joodse leerlingen zich niet meer veilig, zegt Chanan Hertzberger van het Centraal Joods Overleg (CJO) in het NOS Radio 1 Journaal. "De leerlingen voelen zich vooral sociaal onveilig, omdat ze worden aangesproken op de situatie in Israël. Tegenwoordig is zionisme een vloekwoord. Dat heeft ook zijn weerslag op de klassen en de schoolpleinen op de middelbare scholen."

Frame zionisme

Vorig jaar groeide het aantal aanmeldingen op Joodse middelbare scholen met tientallen tegelijk. Voor komend schooljaar is dat opnieuw het geval. Exacte aantallen worden met het oog op de veiligheid niet bekendgemaakt, zegt Hertzberger. "Dat is een significant aantal op 25.000 joden in Amsterdam", zegt hij. "We zijn op zich blij dat meer leerlingen naar een Joodse school willen, maar de reden is zorgwekkend."

Volgens Hertzberger is na 7 oktober 2023, de dag van de terreuraanval van Hamas op Israël, het antisemitisme gestegen. "Maar het laatste half jaar is het frame dat het zionisme heel slecht is steeds meer usance en nu ook op de middelbare scholen. Zionisme is niet meer het streven naar een onafhankelijke Joodse staat. Tegenwoordig word je gelijk gezien als kindermoordenaar of genocidepleger."

Moderne onderduik

Sommige scholen doen hun best om kinderen een veilig gevoel te geven, andere lijken onverschilliger, zegt Hertzberger. "Scholen zeggen 'het is heel vervelend voor de kinderen' en 'we proberen er wat aan te doen' maar echt optreden doen ze niet. Dat morele leiderschap ontbreekt, ook binnen de overheid en de steden. Dat mensen echt voor de Joodse gemeenschap gaan staan, mis ik heel vaak."

Amsterdam is de enige stad in Nederland met Joodse middelbare scholen. Voor een kind dat bijvoorbeeld in Groningen woont, betekent dat een groot probleem, zegt Hertzberger. "Dan is er geen alternatief. Dan zie je dat kinderen online niks delen over familie of vakanties in Israël of over joodse feestdagen. Ik noem dat het moderne onderduiken, namelijk je hele Joodse identiteit zoveel mogelijk van je af stoppen, want dan word je een beetje met rust gelaten."

Tientallen VOC-topstukken die tien jaar geleden uit het Nationaal Archief werden gestolen, zijn teruggebracht door kunstdetective Arthur Brand. De stukken werden in 2015 door een oud-werknemer uit het archief meegenomen en als onderpand gebruikt om een lening af te sluiten bij een bekende. Een familielid van de leningverstrekker vond de stukken in een kartonnen doos op zolder en schakelde Brand in.

De doos bleek een schat aan historische documenten te bevatten. Onder de gevonden stukken is een verslag uit 1602 van de oprichting van de VOC, waarbij het beroemde logo voor het eerst officieel werd vastgelegd. Ook bevat het een geschreven verslag van admiraal Michiel de Ruyter van een zeeslag.

"Ik schrok me dood toen ik foto's van de stukken kreeg opgestuurd", vertelt Brand in het NOS Radio 1 Journaal na berichtgeving in De Telegraaf. "Dit zijn echt topstukken, dit is UNESCO werelderfgoed."

Bestookt met kanonskogels

In één van de topstukken, een logboek, beschrijft Michiel de Ruyter onder andere de Slag om Sint-Vincent in 1641, met gedetailleerde aantekeningen over de gevechten. Zo beschrijft hij hoe ze werden bestookt met kanonskogels. Aan zijn rommelige schrift is te zien dat hij vanwege het gevecht tijdens het schrijven met zijn pen uitschoot.

"Je leest erin hoe ze een piratenschip enteren, maar dat de piraten zo dronken zijn dat ze elkaar beschieten", aldus Brand. "Het was De Ruyters eerste marine-ervaring; hij zou later uitgroeien tot een van de belangrijkste admiraals uit onze geschiedenis."

Andere teruggevonden documenten omvatten geheime notulen van de Staten-Generaal en brieven van Willem I uit de 19e eeuw.

Het Nationaal Archief laat weten heel blij te zijn dat de stukken weer terug zijn. "We wisten dat een aantal van deze stukken ontbraken, maar niet hoe ze kwijt zijn geraakt", vertelt woordvoerder Evy Elschot. "Het Nationaal Archief heeft 145 kilometer aan documenten. Als stukken dan niet op hun plek staan, weet je niet direct of dat komt door uitlening, digitalisering of iets anders."

Arthur Brand bracht de stukken samen met de politie terug: "Dan kom ik in één keer binnenlopen met de politie met een kartonnen doos van de Action. Je kunt je de reactie voorstellen."

In fantastische staat

De doos werd gevonden door een man die de zolder van een ziek familielid leegmaakte. Na de ontdekking schakelde hij een oud-leraar in, die adviseerde om de kunstdetective te waarschuwen.

Al snel bleek dat de documenten waren gestolen door een voormalige medewerker van het archief, bevestigt ook de woordvoerder van het archief. De dader is overleden; hij kwam zijn onderpand nooit terughalen. Door zijn overlijden is er ook geen vervolging meer mogelijk.

De stukken verkeren nog in een fantastische staat, vertelt Brand. "Ik heb ze allemaal stuk voor stuk nachtenlang gelezen. Je gaat de wereld over in de 17e eeuw. Het is een fantastische vondst."

In de regio Rotterdam zijn gisteravond en vannacht zeker vier explosieven afgegaan op verschillende plekken. Er waren explosies bij woningen in Capelle aan den IJssel en Rotterdam en bij winkels in Rotterdam en Schiedam. In de nacht van maandag op dinsdag waren er ook drie explosies in korte tijd.

De explosie in een cosmeticawinkel in Schiedam veroorzaakte veel schade. De ontploffing rond 03.30 uur was tot in Rotterdam te horen, schrijft omroep Rijnmond. De ruiten van de winkel zijn eruit geblazen en ook aan de gevel van het pand is schade. Ook de ruiten van bovengelegen woningen zijn gesprongen.

Eerder in de nacht, rond 02.45 uur, ging een explosief af bij een waterpijpwinkel in Rotterdam-West. Ook hier sprongen de ruiten en is er schade aan de voordeur en de gevel.

Woningen

Gisteravond was er een ontploffing bij een portiekwoning in Capelle aan den IJssel. Niemand raakte gewond. De explosie veroorzaakte schade aan brievenbussen en de portiek.

In de Rotterdamse wijk Ommoord ontplofte rond 01.00 uur zwaar vuurwerk in een voortuin van een huis. Over de schade is niets bekend.

In Oosterbeek (Gelderland) is gisteravond een arrestant overleden in een politiebusje. De man was kort daarvoor aangehouden. De Rijksrecherche doet onderzoek.

De politie was opgeroepen voor een incident op straat in de gemeente Renkum, bij Arnhem. De precieze aanleiding is onbekend, maar volgens Omroep Gelderland vond er een controle van een scooter plaats die uit de hand liep. De man moest in bedwang worden gehouden en de politie zou daarbij hulp hebben gekregen van twee burgers, schrijft de omroep.

Hij raakte buiten bewustzijn terwijl hij naar het politiebureau werd vervoerd. Medische hulp mocht niet meer baten, schrijft de politie. Over de identiteit van de man is niets bekendgemaakt.

Bij de Canarische Eilanden zijn een Nederlander en een Fransman aangehouden met minstens 25 kilo cocaïne aan boord van hun zeilboot. Een patrouilleboot van de Spaanse douane onderschepte het vaartuig ruim 90 kilometer uit de kust bij het eiland Tenerife. Toen de mannen doorhadden dat ze waren ontdekt, staken ze hun boot in brand.

De Spaanse politie maakte deze beelden:

Op beelden die de politie heeft vrijgegeven is te zien dat de zeilboot nog intact was op het moment dat de autoriteiten het schip in het vizier kregen. Kort na de onderschepping ontstonden er rookwolken, waarna de boot volledig in vlammen opging. De twee opvarenden sprongen daarop in het water. Te zien is hoe één van hen uit zee wordt gehaald.

De boot zonk en een groot deel van de cocaïne ging door de brand verloren, maar agenten wisten toch nog 25 kilo cocaïne uit het water te halen. Vermoed wordt dat er in totaal honderden kilo's coke aan boord waren.

Een van de verdachten raakte zwaargewond. Het is niet bekend om wie van de twee het gaat.

Tientallen bedrijven waar provincies gevaarlijke PFAS-vervuiling vermoeden, weigeren mee te werken aan onderzoek op hun terrein. Provincies kunnen dit niet afdwingen en zeggen machteloos te staan, blijkt uit onderzoek van de NOS en regionale omroepen.

Experts spreken van een maas in de wet. "De overheid zou dit moeten kunnen afdwingen bij risicovolle locaties, waar PFAS bijvoorbeeld via het grondwater terecht kan komen in drinkwaterbronnen en oppervlaktewater", zegt milieuchemicus en PFAS-expert Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht.

Uit onderzoek van het RIVM bleek vorige week dat bijna alle Nederlanders te veel PFAS in hun bloed hebben.

Verdachte locaties

Er is nog geen totaaloverzicht van waar in Nederland PFAS-vervuiling is. Provincies en gemeenten brengen dit voor het eerst in kaart. Ze krijgen daarvoor geld van het Rijk. Daarbij beginnen ze met historisch onderzoek, in archieven, om te kijken welke PFAS-gerelateerde activiteiten op welke locatie hebben plaatsgevonden.

Bij deze onderzoeken zijn al duizenden verdachte locaties naar voren gekomen. Vaak gaat het om vuilstortplaatsen of locaties waar verf-, textiel- of chemische industrie zit of heeft gezeten. Ook zijn er brandweerkazernes waar met PFAS-houdend blusschuim is geoefend.

Wat is PFAS?

PFAS is een groep chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn en niet of nauwelijks afbreken, waardoor ze steeds meer in het milieu voorkomen. Ze kunnen schadelijk zijn voor het immuunsysteem, de vruchtbaarheid, het ongeboren kind en organen als de lever en de schildklier. Ook kunnen ze kanker veroorzaken.

Alleen op plekken waar het risico op schade voor gezondheid en milieu groot is, willen onderzoekers bodemmonsters nemen om te kijken waar de grond eventueel gesaneerd moet worden.

Verschillende provincies zijn al in het stadium dat ze monsters willen nemen, maar worden geconfronteerd met bedrijven die weigeren daarvoor toegang te verlenen tot hun terrein. In Zeeland gaat het om bijna de helft van de vijftig benaderde bedrijven, in Overijssel om negen van de veertien en in Gelderland om ruim twintig van de 220 aangeschreven bedrijven en particulieren.

"Ik snap die bedrijven wel", zegt PFAS-expert Jonker. "Mocht de grond vervuild blijken te zijn en gesaneerd moeten worden, dan betekent dat een hoop gedoe, ook al ben je zelf niet de veroorzaker." Dat neemt niet weg dat hij vindt dat het afgedwongen moet kunnen worden bij plekken die echt risicovol zijn voor het milieu of de volksgezondheid.

Machteloos

Provincies staan machteloos. "Het is juridisch onmogelijk", zegt de Zeeuwse gedeputeerde Dick van der Velde. "Als je het wilt afdwingen en ze verzetten zich, dan stranden we toch. Dus het heeft geen zin om dat te proberen."

Oud-hoogleraar milieurecht Gerrit van der Veen, van de Rijksuniversiteit Groningen, onderschrijft de juridische moeilijkheden. Hij wordt door vakgenoten gezien als de autoriteit op dit gebied. Provincies kunnen volgens de huidige wet lang niet altijd afdwingen om monsters te nemen, zegt hij. "De toezichthouder heeft pas mogelijkheden als een bedrijf wist of had moeten weten dat het een vervuiling veroorzaakte."

In dat laatste zit de crux volgens Van der Veen, die als advocaat zowel overheden als bedrijven bijstaat. Want het gaat vooral om vervuiling die in het verleden is ontstaan toen nog veel minder bekend was over PFAS en de gevaren ervan. "Bovendien is de huidige gebruiker mogelijk niet de veroorzaker. Ook dan is monstername niet afdwingbaar."

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zegt wel degelijk mogelijkheden te zien om bodemmonsters af te dwingen, maar houdt ook een slag om de arm: "Mocht blijken dat hierin niet slagvaardig genoeg opgetreden kan worden, dan zal waar nodig gekeken worden naar aanvullende juridische mogelijkheden."

Volgens jurist Van der Veen is er een wetswijziging nodig als provincies en gemeenten altijd een bodemmonster willen kunnen afnemen bij bedrijven. "Er is nu sprake van een lacune in de wet."

Volkstuintjes

De verwachting is dat ook andere provincies te maken krijgen met verzet. Daardoor komt er op veel plekken geen zicht op PFAS-vervuiling in de grond, met de bijbehorende gevaren voor de volksgezondheid en het milieu.

Juist bij PFAS is het van belang om zo snel mogelijk te weten waar de bron zit, zegt expert Jonker. "Vroeger ging het bij bodemvervuiling vaak om olie of metalen. Dat blijft grotendeels op zijn plek zitten. Dat is heel anders bij PFAS. Die stoffen zijn mobiel; via grond- en oppervlaktewater kunnen ze zich heel goed verspreiden."

Dat kan grote gevolgen hebben. "Als het grondwater onder een vervuilde bodem verbonden is met een drinkwaterbron, dan zouden mensen hierdoor met PFAS verontreinigd drinkwater binnen kunnen krijgen", schetst de PFAS-expert. "En als het uitspoelt naar het oppervlaktewater, zoals sloten, kan het in de voedselketen komen." Want akkerbouwers besproeien hun gewassen met dat water, net als eigenaren van volkstuintjes, vee drinkt eruit en we vissen en recreëren erin.

Het is in Brussel hét gevecht waar iedereen zich op stort: de nieuwe begroting van de Europese Unie. En het gaat om indrukwekkende bedragen: de EU geeft bijna 1300 miljard euro per zeven jaar uit, jaarlijks dus zo'n 180 miljard. Dat is ongeveer 1 procent van wat alle 27 Europese lidstaten samen verdienen.

De volgende begroting gaat pas in 2028 in, maar vandaag wordt er al over gesproken. De inleidende beschietingen van het gevecht om de poen zijn begonnen.

Het grootste deel van die 1300 miljard betalen de landen zelf. Het is een politiek mijnenveld: de één vindt het bedrag veel te hoog, de ander juist veel te laag, maar iedereen is hebberig en wil zoveel mogelijk geld voor zijn eigen land en de onderwerpen die belangrijk worden gevonden.

Daarom wordt altijd veel tijd genomen om het eens te worden over een nieuwe begroting, meer dan twee jaar. Per 1 januari 2028 moet het zover zijn en nu al praat het Europees Parlement er dus over. Volgende week komt de Europese Commissie met een eerste voorstel over hoe de begroting eruit moet gaan zien. Daarna volgen lange en intensieve onderhandelingen. We zetten drie strijdpunten op een rij.

Hoeveel geld naar de EU?

Of de begroting meer of minder dan 1300 miljard moet zijn, is één van de heetste hangijzers. Veel landen, zoals Spanje, Frankrijk en Polen, zien graag een grotere begroting. Europa moet veel meer oppakken, vinden deze landen, bijvoorbeeld het oplossen van sociale problemen en het veiliger maken van de EU. Onder meer Nederland en Duitsland zijn daar juist fel tegen. Zij zitten traditioneel in het 'zuinige' kamp en vinden dat de EU alleen moet doen wat de landen niet zelf kunnen.

Bovendien speelt er nog een ander probleem. Er moet veel geld naar het terugbetalen van schulden die de Commissie maakte om landen in de coronacrisis te helpen. In 2020 kwam er een Coronaherstelfonds met honderden miljarden en vanaf 2028 moeten de schulden worden afbetaald. Naar schatting is daar een bedrag voor nodig van 24 tot 30 miljard euro per jaar, een flinke extra kostenpost. Dat is bijna 20 procent van wat de EU op dit moment jaarlijks kan uitgeven.

De Europese Commissie kan ervoor kiezen die terugbetalingen uit te stellen, maar daarmee schuift het probleem op. In 2058 moeten de leningen zijn terugbetaald. Achter de schermen is het gevecht over of, hoe en wanneer deze leningen moeten worden terugbetaald nog in volle gang.

Landbouwsubsidies

Hoe hoog de begroting straks wordt, is dus nog onbekend en dat is niet het enige strijdpunt. De Europese Commissie wil het geld straks ook anders gaan uitgeven. Nu gaat het grootste gedeelte (ongeveer 30 procent) naar EU-regio's en landen die minder rijk zijn, via de zogenoemde cohesiefondsen. Als die gebieden hulp krijgen, profiteert uiteindelijk iedereen ervan, is het idee.

Ook naar landbouw gaat sinds jaar en dag ongeveer een derde van het budget, vooral voor inkomenssteun aan boeren. De Europese Commissie vindt het eigenlijk niet meer van deze tijd dat 60 procent van de begroting opgaat aan deze twee onderwerpen. Met Poetin in het Kremlin en Trump in het Witte Huis moet er bijvoorbeeld meer geld naar defensie, vinden de commissarissen.

Wat wil Nederland?

Nederland staat positief tegenover een modernere Europese begroting. Het demissionaire kabinet vindt drie onderwerpen het belangrijkst: de versterking van het Europese concurrentievermogen, asiel en migratie en het thema veiligheid en defensie. In een brief aan de Tweede Kamer staat dat daar meer geld naartoe zou moeten gaan.

De nieuwe begroting moet wel voldoen aan de voorwaarden die ons land altijd stelt: er mag niet te veel Nederlands geld naar Brussel. Het demissionaire kabinet spreekt over een 'acceptabel' bedrag. Nederland gaat er nog steeds vanuit dat het een korting krijgt op het geld dat Den Haag moet betalen aan de EU. Het kabinet wil niet dat de Europese Commissie in de nieuwe begroting gezamenlijke leningen aangaat.

Logischerwijs willen veel landen en landbouworganisaties niets weten van minder geld. Ze hebben zich al gemeld met hun bezwaren en ook zijn de eerste boze boeren alweer gesignaleerd in de Brusselse straten.

Samen lenen: eurobonds

Een derde gevecht dat gevoerd gaat worden over een nog niet verschenen voorstel van de Commissie: het als EU aangaan van gezamenlijke leningen, ook wel eurobonds genoemd. De Commissie wil dat straks in crisissituaties kunnen doen, meldt de Britse krant Financial Times.

De EU maakte al vaker gebruik van zulke gezamenlijke leningen, maar dat ging om eenmalige leningen om lidstaten te helpen in coronatijd en om geld vrij te maken voor defensie-uitgaven. In het nieuwe voorstel zou dit in crisissituaties altijd kunnen en dat is tegen het zere been van Nederland.

Eurobonds liggen politiek erg gevoelig. Tegenstanders zoals Nederland, Denemarken, Duitsland en Zweden willen niet de risico's dragen voor andere landen. Maar er zijn ook veel voorstanders: Polen, Italië en Frankrijk bijvoorbeeld.

De landen hebben in Brussel nu dus ruim twee jaar om het eens te worden. Dat lijkt veel, maar met al deze strijdpunten is het waarschijnlijk geen dag te lang.

De brandweer is op dit moment met veel wagens aanwezig bij een brand aan de Amerikahavenweg in het Westelijk Havengebied. De brand woedt bij een asfaltproductiebedrijf. 

De brand brak rond 10.20 uur uit. Zo'n tien minuten later werd opgeschaald naar 'grote brand' en kwamen er extra brandweerwagens bij. Om 10.45 uur werd de brand omschreven als een 'zeer grote brand'. 

Het gaat om een brand bij Apa Asfalt Productie Amsterdam. Dat bedrijf houdt zich bezig met het produceren en verkopen van 'asfalt, asfaltbeton, bitumineuze- en andere wegenbouwproducten, alsmede de aan- en verkoop van grondstoffen daarvoor'.

Volgens een brandweerwoordvoerder is de brand bovenin een pand op het terrein uitgebroken tijdens het produceren of recyclen van asfalt. "In transportbanden en elektra is brand ontstaan door de warmte die ontstond bij het productieproces."

Rook

In het begin was er nog 'behoorlijk wat rook' te zien. Later was er minder rook, maar toch vermoedde de woordvoerder rond 11.30 uur dat de brandweer 'nog wel even' bezig blijft met blussen.

"We hebben in het begin heel erg opgeschaald omdat het onduidelijk is wat er precies brandde, hoe groot het was en omdat er veel water nodig was", legt de brandweerwoordvoerder uit. Hoewel er wel ambulancepersoneel uit voorzorg aanwezig is, is er niemand gewond geraakt. 

Strandcafé Buiten, gelegen aan de noordkant van de Sloterplas, dreigt eind volgend jaar te moeten sluiten. De 10-jarige vergunning loopt af en hoewel het café graag wil blijven bestaan is het stadsdeel momenteel niet van plan om de vergunning te verlengen. "Het zou ontzettend zonde zijn als een zorgvuldig opgebouwd buurthart gesloopt zou moeten worden."

Het strandcafé dat 10 jaar geleden werd opgericht in Nieuw-West is volgens mede-eigenaar Reinout Ezinga een belangrijke plek voor de buurt. "Het is een ontmoetingsplek waar veel sociale activiteiten worden georganiseerd." Zo werkt de horecaplek bijvoorbeeld met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en worden er ochtenden voor ouderen met dementie en diners voor Oekraïense veteranen georganiseerd. Dit jaar organiseerde het café ook het niet-commerciële kinderfestival Mystic Kinder Garden voor kinderen in de buurt. 

Opgezet als buurtinitiatief

Het café werd tien jaar geleden opgericht als een buurtinitiatief. Door middel van een crowdfunding is er een pand neergezet met als doel een ontmoetingsplek waar sociale activiteiten werden georganiseerd. "Tien jaar geleden wilde je hier je hond niet eens uitlaten en nu is veel overlast verdwenen", zegt Marco de Maijer, voorzitter van Stichting Hotel Buiten, waar het café onder valt. 

Volgens De Maijer is het een vorm van kapitaalvernietiging als de plek moet sluiten. "Er zijn ongetwijfeld andere ondernemers die het goed zouden doen, maar op dit moment gaat het hier goed. We hebben al veel opgebouwd en willen dat uitbreiden." 

Aflopende vergunning

Per november 2026 loopt de grondhuurvergunning af. Het stadsdeel stelt dat na het aflopen van de vergunning middels een transparante procedure gelegenheid moet worden geboden aan andere partijen en benadrukt dat de huidige eigenaren zich kunnen inschrijven voor de selectieperiode. Volgens De Maijer is dit geen juridische, maar een politieke keuze. "Wij hebben er met een jurist naar gekeken en er zijn mogelijkheden tot verlenging."

Daarnaast geeft de stichting aan dat ze niet de financiële middelen hebben om mee te doen met de openbare aanbesteding, omdat het pand dan zou moeten worden gesloopt. Tot zover lijkt het stadsdeel niet van plan om de vergunning te verlengen. "Ik zie het nut van stoppen niet in, ik denk dat het voor iedereen goed is om door te gaan", zegt De Maijer. 

Onlangs is er een petitie gestart om het café te laten voortbestaan; die is inmiddels al meer dan 1000 keer ondertekend. De eigenaren hopen dat ze in samenspraak met het stadsdeel tot een overeenkomst kunnen komen en vijf jaar verlenging kunnen krijgen. 

In De Straten van Amsterdam trekt AT5 de stad in op zoek naar bijzondere verhalen van Amsterdammers uit alle hoeken van de stad. In deze aflevering gaan we naar de Bankastraat in de Indische buurt. 

Als eerst stappen we binnen bij fotografe Sabine van Wechem, voor wie Brazilië als een tweede thuis voelt. We ontmoeten kunstenares Geke, die ons voorstelt aan haar Syrische vriend en medekunstenaar Yazan, en we bespreken de vele kunstwerken aan de muur. Tot slot dompelt vinoloog Petri onze wijnleek Sammie onder in de wereld van rosé. Een veelzijdige aflevering vol kunst en passie, in hartje Oost. 

We beginnen onze tour door de straat bij Sabine van Wechem, die er al sinds 2008 woont en ons verwelkomt in haar mooie appartement. Sabine is fotograaf en bij binnenkomst spotten we meteen een echte eyecatcher aan de muur; een foto die ze heeft genomen in een Braziliaanse favela. En dat is geen toeval, Sabine komt al jaren in Brazilië voor haar werk: “Het is een beetje m’n tweede huis geworden” aldus Sabine. Maar ze heeft ook veel klussen dicht bij huis gedaan, zo heeft ze bijvoorbeeld de Dakloze Dichter Hilmano van Velzen vier jaar lang gevolgd en op intieme wijze vastgelegd. Ze vertelt ons hoe het perfecte plaatje tot stand komt: “Soms voel je het gewoon in je onderbuik, dat je weet; dit is ‘m.” 

Samen met Sabine lopen we door naar een andere creatieve kracht in de straat, Geke, die ons binnenlaat in haar huis tevens atelier. Geke introduceert ons aan een vriend van haar, Yazan, die ook kunstenaar is en veel samenwerkt met Geke: “Ik was heel benieuwd naar zijn werk” vertelt Geke ons. Haar hele huis hangt vol met bijzondere kunstwerken, waaronder een foto van Yazan in zijn thuisland, dat hij jaren geleden ontvluchtte: “Ik ben met mijn schilderijen terug naar Syrië gegaan” aldus Yazan. Tussen alle bijzondere werken valt Sammie er één in het bijzonder op — hoe kon het ook anders — een foto van Johan Cruijff, waar Geke ons het verhaal achter vertelt. 

We vervolgen onze weg naar Petri, die de flessen rosé alvast koud heeft staan voor ons: “Altijd wijn genoeg in huis, dat is heel belangrijk” aldus Petri. Ze is vinoloog en geeft Sammie en Sabine een spoedcursus rosé proeven. Volgens Petri is wijn proeven hard werken: “Je geeft hem een beetje warmte, liefde.” Soms proeft ze wel honderd wijnen op één ochtend. We sluiten al proostend de aflevering af, en heffen het glas op de Bankastraat; de gezelligste straat van de stad! 

De gemeenteraad heeft afspraken gemaakt met initiatiefnemers die willen dat woningzoekenden zonder voorrang of urgentieverklaring meer kans krijgen op een sociale huurwoning. Eén van die afspraken is dat er een proef komt met huurwoningen voor deze zogenoemde 'basisgroep'. Door het compromis is een eventueel referendum daarover van tafel.

Initiatiefnemers achter het volksinitiatief dat eind mei werd ingediend, vinden dat de kans dat je zonder voorrang een sociale huurwoning krijgt op dit moment veel te klein is. Hun oorspronkelijke voorstel is om 25 procent van de huurwoningen voor mensen te reserveren die geen aanspraak op deze regelingen kunnen maken.

De raad kon drie dingen met het volksinitiatief doen: er vóór stemmen (het initiatief wordt dan omgezet in beleid), er tegen stemmen (waarna de initiatiefnemers een referendum hadden kunnen aanvragen) óf een compromis sluiten. 

Het werd dus de laatste optie, onder meer omdat er niet genoeg partijen waren die voor het initiatief wilden stemmen. Een deel van de raad wil namelijk een lopend onderzoek van de woningcorporaties over de voorrangsregelingen in de stad afwachten.

Bijkomend voordeel: door het compromis hoeven de raadsleden niet nu al te stemmen over het volksinitiatief. Omdat er geen meerderheid in de raad was voor het plan om 25 procent vrij te houden, was de kans anders aannemelijk dat er een referendum zou komen over dit onderwerp. Ook de initiatiefnemers hebben de voorkeur voor een compromis, zo lieten ze twee weken geleden weten.

Afspraken

In het compromis is vastgelegd dat er onderzocht gaat worden hoe groot de groep woningzoekenden is die geen voorrang of urgentieverklaring hebben, hoeveel woningen er jaarlijks voor hen beschikbaar zijn én hoe groot de kans werkelijk is om zonder voorrang aan een woning te komen.

"Maar een belangrijk punt in het compromis is ook de erkenning dat deze groep buiten de boot is gevallen en er lange tijd geen aandacht voor ze is geweest", zegt VVD-raadslid Myron von Gerhardt, die samen met GroenLinks-collega Ayoub Taj de raad vertegenwoordigde bij het maken van de afspraken met de initiatiefnemers. "Het is ook een verplichting naar de Amsterdamse politiek om met een oplossing te komen."

Hoe groot de kans op een woning op dit moment is, is niet helemaal duidelijk. In 2022 zouden slechts 22 woningzoekenden erin geslaagd zijn om op die manier een woning te vinden. Volgens de gemeente geeft dat getal niet een volledig beeld, omdat er geen woningen zijn meegeteld die voor een bepaalde doelgroep zijn gebouwd, maar uiteindelijk naar huurders gingen die niet bij die doelgroep hoorden. Het gaat dan om woningen waar niemand die aan de voorwaarden voldeed op reageerde.

Wel werd vorige week bekend dat de gemiddelde woningzoekende 9,8 jaar moeten wachten voordat die via Woningnet aan een huis komt. De wachttijd lag voorgaande jaren nog hoger: in 2022 ging het nog om 12,5 jaar.

Proef op de som

Om meer inzicht te krijgen op die daadwerkelijke kansen voor woningzoekenden, willen de raad en de initiatiefnemers nu een pilot starten. De proef houdt in dat er in heel Amsterdam 100 woningen via Woningnet worden verhuurd aan mensen uit de zogenoemde basisgroep: met woningzoekenden zonder voorrangsregeling. Het is aan de woningcorporaties om te kijken welke woningen ze hiervoor beschikbaar willen stellen.

Het is de bedoeling dat de pilot uiterlijk op 1 januari volgend jaar begint en maximaal zes maanden duurt. Als in de aanloop blijkt dat de pilot niet uitvoerbaar is, is het aan het college om met de initiatiefnemers te overleggen wat de mogelijkheden zijn. Maar de huidige afspraken zijn al wel op die haalbaarheid getoetst bij de betrokken partijen. Het is de bedoeling dat er dan zo snel mogelijk een alternatieve pilot wordt opgezet.

De pilot moet laten zien welke nadelen, valkuilen en kinderziektes erbij komen kijken als er daadwerkelijk een nieuwe regeling zou komen. Nadat de pilot is geëvalueerd, moet er dan echt een besluit worden gemaakt over een eventuele aanpassing van het woonbeleid in de stad. De raad kan er dan bijvoorbeeld voor kiezen om een vast aantal of een percentage van de woningen te reserveren voor mensen die geen aanspraak op voorrang maken.

Over het compromis moet nog worden gestemd, maar de verwachting is dat een meerderheid van de raad voor zal zijn.

Eén keer per maand vergadert de Amsterdamse gemeenteraad in de Stopera, en een half uur voor aanvang peilt AT5 live de 'Stemming op de Stopera'. Met vandaag onder meer: moet de A10 West in plaats van een snelweg een stadsstraat worden?

Als het aan GroenLinks ligt wel in ieder geval. Vandaag komt de partij met het initiatiefvoorstel 'Amsterdam 800: Elke dag Feest op de Ring'. In Stemming op de Stopera lichten zij het voorstel toe.

Ook te gast is Joris Blaauw, één van de initiatiefnemers van het volkinitiatief 'Eerlijke kansen op sociale huurwoningen'. Gisteravond werd bekend dat er een compromis is bereikt, waardoor een eventueel referendum van de baan is. Er komt een proef met 100 huurwoningen voor mensen zonder voorrang of urgentie. De initiatiefnemers wilden 25 procent van de woningen reserveren voor die groep, waarom zijn zij akkoord gegaan met dit compromis? Ook de raadsleden Aslami (D66) en Broersen (Volt) geven hun mening over dit compromis.

En tenslotte zijn de raadsleden Khan (Denk) en Abdi (PvdA) te gast. Zij zijn zeer bezorgd over de aangenomen asielwetten in Den Haag. Wat zijn de gevolgen in de stad? 

Stemming op de Stopera is vanaf 12.30 live te volgen via AT5 en ons YouTubekanaal.

De bomen die onderdeel waren van het Bos op de Ring, staan momenteel bij Riekerhaven waar ze worden verzorgd totdat ze geplant gaan worden. Dat zal gebeuren in het plantseizoen, dat loopt van 1 november tot 1 april, op verschillende plekken in de stad. 

Het is inmiddels tweeënhalve week geleden dat de bomen een bos vormden op de A10. Op die snikhete dag op 21 juni creëerden ze de nodige schaduw, maar zelf stonden ze de laatste tijd dus vooral in de volle zon. Bomenexpert Hans Kaljee loopt een controlerondje over het terrein bij Riekerhaven, maar is bijzonder positief over de staat van de bomen.

Herstellen bij Riekerhaven

Hij is in eerste instantie vooral tevreden dat ze nu allemaal hier gegroepeerd bij elkaar staan na het Ringfeest. "Ze staan hier natuurlijk na de enorme hectiek op de Ringweg A10", aldus Kaljee. "Ze staan hier letterlijk even bij te komen en ze blijven hier voorlopig even staan."

Op het oog zien de meeste bomen er nog goed uit, overwegend zijn ze groen. Toch is er ook een enkele boom die duidelijk wat meer moeite heeft gehad met de warmte, althans zo lijkt het. Volgens Kaljee geen reden tot paniek. "Zonder kennis van zaken kun je denken: dit gaat helemaal mis", aldus Kaljee, maar hij weet beter. "Het valt reuze mee.  Als ik bij deze populier kijk, dan zie je dat er aan het eind nog blaadjes zitten. Die heeft een deel van zijn blad afgestoten en die zorgt dat de verdamping veel minder is."

Rond de populier ligt allemaal afgestoten blad op de grond, waardoor de boom er wat kaal uitziet. Geen reden tot zorg dus en eigenlijk is Kaljee ontzettend tevreden. "Ik durf wel te stellen dat alle bomen het feest op de ring hebben overleefd."

Nu moeten ze het dus nog tot november redden, maar de bomenexpert weet dat de zorg intensief is. Elke boom krijgt elke twee dagen circa 100 liter water. Dat is dan weer afkomstig uit de nabijgelegen Sloterplas. En Kaljee verwacht dat uiteindelijk alle bomen in de stad terecht zullen komen.

Cadeau 

Een behoorlijke operatie, waardoor ook de vraag rijst of dit het wel allemaal waard is. "We hebben deze bomen gekregen, van sponsoren, inclusief het planten in de stad", aldus Kaljee. "Dus, het is een cadeau aan de stad. En bedenk wel, dit zijn slechts 750 bomen, maar elk jaar planten we twee tot drieduizend bomen."

Wat hieraan volgens Kaljee anders is, is dat het proces van deze 750 bomen zo in het zicht is. "Dit gebeurt namelijk ook bij de boomkwekerij waar ze normaal gesproken voor ons klaarstaan." En dat was in aanloop naar het Ringfeest ook het geval. De bomen komen namelijk uit Cuijk, Noord-Brabant. 

Bomen volgen 

Vanaf dat moment konden ze ook gevolgd worden, want elke boom heeft een uniek nummer én een gps-tracker. "Dan weten we precies op welke plek ze in de stad komen en in welk stadsdeel. Ze zijn per stadsdeel gegroepeerd. En wat we gedaan hebben, is dat we in de boom een gps-tracker hebben geplaatst zodat we elke boom individueel kunnen volgen." 

De plekken waar de 750 bomen gaan komen, zijn volgens Kaljee al bepaald. Maar, nog even geduld dus. Dat proces start op 1 november. 

Quincy Promes noemt het 'achteraf niet handig' dat hij niet bij vorige zittingen in de rechtbank was. Vandaag was een zogeheten pro-formazitting in het hoger beroep in zijn zaak, Promes was voor de eerste keer aanwezig. "Mijn ambitie is nu om als voetballer weer terug te keren op het hoogste niveau", aldus de voetballer vandaag. Het hoger beroep draait om de veroordelingen voor cocaïnehandel en het neersteken van zijn neef. Daarvoor kreeg hij celstraffen van respectievelijk 6 en 1,5 jaar cel opgelegd. 

Het was de eerste keer dat Promes zelf verscheen bij een zitting in zijn strafproces. Zichtbaar gespannen liep hij vanmiddag in zwarte kleding de rechtszaal vol pers in. De geboren Amsterdammer is bij verstek veroordeeld voor cocaïnehandel en voor het neersteken van zijn neef. Hij kreeg daar respectievelijk 6 en 1,5 jaar cel voor. Die straffen heeft Promes nooit uitgezeten.

Sinds zijn vertrek bij Ajax in 2021 voetbalde de aanvaller in Rusland en Dubai. Met Rusland heeft Nederland geen uitleveringsverdrag. De voetballer ging tegen beide zaken in hoger beroep. Zijn advocaat bepleitte vandaag zijn dat de voorlopige hechtenis opgeheven zou moeten worden. 

'Achteraf niet slim dat ik niet ben gekomen'

Quincy Promes nam vandaag het woord en legde uit waarom hij niet bij eerdere zittingen was. "Ik heb destijds met mijn raadsman goed contact gehad en mocht ik worden opgeroepen om naar Nederland te komen dat ik dat zou doen. Het is achteraf niet slim dat ik niet naar de zittingen ben gekomen, maar dat kwam alleen door contractuele verplichtingen. Niet omdat ik niet de wil had om te komen", aldus Promes.

Zijn advocaat, Cem Polat, vroeg vandaag om de voorlopige vrijlating van de oud-Ajacied, onder meer omdat er volgens hem geen vluchtgevaar is en dat Promes van plan is weer te gaan voetballen, er zou zelfs al contact zijn met meerdere clubs in Nederland. "Mijn ambitie is om terug te keren op het hoogste niveau. Op dit moment is de realiteit dat ik vast zit en ik wil zo snel mogelijk weer in vorm raken. Waar dat mag zijn is aan u."

Promes langer vast

Maar de rechtbank besloot vandaag dat hij langer in de cel blijft. Het Hof denkt dat er sprake is van vluchtgevaar. "Verdachte heeft ervoor gekozen – toen zaak begon te spelen - in Rusland te gaan wonen en werken en is ook nooit bij zitting geweest. Ook heeft hij in de media aangegeven terug te willen naar Rusland. Het Hof vindt dat de persoonlijke belangen niet zwaarwegend zijn om voorlopig te schorsen. Het zou de rechtsorde schokken, mensen zouden niet begrijpen waarom Proms in vrijheid het proces kan afwachten."

Het Hof laat weten dat de zaak dit jaar niet inhoudelijk zal worden behandeld. Een volgende zitting zal opnieuw voorbereidend zijn. 

Acht jaar lang benaderde de 43-jarige Menno van H. structureel minderjarige jongens via online datingapps. Daarna drogeerde en misbruikte hij ze, wat hij ook filmde en verspreidde. Vandaag kreeg hij een celstraf van 6 jaar opgelegd voor het misbruiken van drie jongens van 14 en 15. 

Zowel de verdachte als een aantal slachtoffers waren vandaag aanwezig bij de uitspraak van de rechtbank. Voor het seksueel misbruik van drie pubers van destijds veertien en vijftien jaar is Van H. vandaag veroordeeld. Ook het vervaardigen, bezitten en verspreiden van kinderporno leidde tot die straf.

De rechtbank oordeelt dat Van H. zich van 2016 tot en met 2024 schuldig heeft gemaakt aan meerdere ernstige zedenmisdrijven. Van dat misbruik maakte hij beeldmateriaal en verspreidde dat materiaal. In totaal gaat het om duizenden video's en afbeeldingen die de politie aantrof bij Van H. 

De zaak telt vier slachtoffers en die kwamen aan het licht toen twee van hen aangifte deden. De andere twee slachtoffers konden geïdentificeerd worden op basis van foto's en video's die de verdachte had gemaakt. Van H. werd vandaag veroordeeld voor het misbruiken van drie van hen. Voor het misbruik van de vierde jongen is hij vrijgesproken, wegens gebrek aan bewijs.

'Oneindig naar'

"Wat verdachte heeft gedaan is zo oneindig naar", schreef het OM een maand geleden. "Het is moeilijk om recht te doen aan alle verwoestingen die hij heeft aangericht met als resultaat dat ieder van deze jongens en mannen verschrikkelijke ervaringen hebben meegemaakt en zij allemaal hun eigen trauma’s hebben. Allemaal vanwege verdachte zijn seksuele behoeften."

Het OM en Van H. hebben twee weken de tijd om in hoger beroep te gaan.

Afgelopen nacht zijn er in Noord meerdere katten doodgebeten, meldt de politie. Het gaat om incidenten in de omgeving van het Purmerplein en nabij de Nieuwendammerdijk.

Door wie de katten zijn doodgebeten is nog niet duidelijk. Mogelijk hebben twee loslopende herders in de buurt er iets mee te maken. De politie kreeg vanochtend vroeg een melding van iemand die de twee dieren zag lopen. 

Nadat agenten de herdershonden op de Buikslotermeerdijk vonden, konden ze er één vangen. De andere wist te ontkomen. Of de bijtincidenten verband houden met de twee loslopende honden, wordt nog onderzocht.

De politie hoopt dat mensen die 's nachts zijn wakker geworden van de honden of iets hebben gezien, contact opnemen met het bureau.

Het Verkeer is terug op de Meeuwenlaan waar de rotonde met de Johan van Hasseltweg inmiddels een kruispunt is geworden. En dat betekent dat het einde van de werkzaamheden in zicht is. Voor het zover is gaat het kruispunt komend weekend volledig dicht. 

Vorig jaar zijn de werkzaamheden op de Meeuwenlaan / Johan van Hasseltweg van start gegaan. Toen lag er nog een rotonde. ''Die voldeed niet meer'', legt omgevingsmanager Liselot van der Knaap uit.  ''We zagen dat het er erg druk was en er ontstonden gevaarlijke situaties. Daarom hebben we er een kruispunt met verkeerslichten van gemaakt.''

Einde in zicht 

Het einde van de werkzaamheden is nu in zicht. ''Het gaat goed, we verwachten drie maanden eerder klaar te zijn dan de oorspronkelijke planning'', vertelt Van der Knaap. ''We werken op dit moment naar de weekendafsluiting toe.'' Dan wordt het laatste deel, nu nog binnen de bouwhekken, geasfalteerd. 

Weekendafsluiting

De kruising is afgesloten van vrijdagavond 11 juli 20.00 uur tot maandagochtend 14 juli 05.00 uur. Autoverkeer wordt omgeleid via het Mosplein, Johan van Hasseltweg, de Hagendoornweg, Havikslaan en de Waddenweg.

Fietsers en voetgangers worden om het werkgebied geleid en bussen rijden een andere route. De bushaltes tussen de Havikslaan en de Rode Kruisstraat zijn het weekend buiten gebruik. 

Na het weekend wordt het straatwerk rond de kruising afgemaakt en het werkterrein opgeruimd. Hier zal het verkeer geen hinder van ondervinden. ''En in het najaar planten we gras, planten en bloemen'', sluit Van der Knaap af.

Voormalig politieagent Fouad el A. (34) is vandaag veroordeeld tot 18 maanden cel. Volgens de rechter is bewezen dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan het lekken van vertrouwelijke politie-informatie aan zijn broer, die op zijn beurt is veroordeeld tot 5,5 jaar cel.

De agent is onder meer veroordeeld voor schending van het ambtsgeheim, computervredebreuk en passieve omkoping. Daarnaast brak hij, zonder dat hij daar toestemming voor had, in op computers van collega's. 

De accounts gebruikte hij om te voorkomen dat hij op zou vallen. El A. werkte als hondengeleider bij de politie. Hij bekende eerder dat hij op verzoek van zijn 27-jarige broer gegevens uit het politiesysteem haalde.

Vergoeding van duizenden euro's

De agent zocht onder meer op of bepaalde personen door de politie in de gaten werden gehouden, daarnaast kon hij zien of bepaalde kentekens terug te vinden waren in de politiesystemen. Hij ontving in totaal 5000 euro voor het doorspelen van de informatie.

Zelf zegt El A dat hij onder druk werd gezet, maar volgens de rechter is er uit onderzoek niets boven tafel gekomen wat daarop wijst. "Verdachte is niet uit zichzelf gestopt met het plegen van de feiten, tussenkomst van de politie was nodig om nieuwe bevragingen en delicten te voorkomen."

Straf lager dan geëist

"Verdachte heeft met zijn handelen dit vertrouwen ernstig geschaad", zegt de rechter. "Ook heeft hij het vertrouwen van zijn collega’s ernstig beschaamd. Dit blijkt ook wel uit de slachtofferverklaringen van twee collega-agenten." 

De straf die het OM twee weken geleden eiste was met 3,5 jaar een stuk hoger. De rechter vindt 1,5 jaar passender bij een delict als dit. Daarnaast wordt er rekening gehouden met het feit dat de man nog nooit eerder in aanraking is gekomen met justitie en dat het risico op recidive volgens justitie laag is. Ook wordt in de strafmaat meegenomen dat de verdachte spijt heeft betuigd in de rechtszaal.

De zitting vond twee weken geleden plaats:

Door de werkzaamheden op de A10 was het op veel wegen in en rond Amsterdam opnieuw geen doorkomen aan. Al rond 16.00 uur was het met name op de Ring West druk. Richting Noord stond er toen een file van meer dan 10 kilometer.

De vertraging was daar zeker een half uur. Ook op de A5 en de A9 stonden er lange files. De vertragingen zijn het gevolg van de afsluitingen op de A10 Zuid en Oost. Daar vinden nog tot komende zaterdag werkzaamheden plaats. 

Rijkswaterstaat roept weggebruikers al een tijdje op om niet met de auto naar Amsterdam te komen of anders samen te reizen. Reizigers die toch de auto pakken moeten rekening houden met een uur extra reistijd. Tijdens de avondspits van vandaag zal dat voor de meeste automobilisten ook het geval zijn geweest.

Het werk aan de A10 Zuid en A10 Oost duurt nog tot 12 juli en daarna vinden er nieuwe werkzaamheden plaats.

Door de werkzaamheden is het tijdens een drukke avondspits ook op verschillende plekken in de binnenstad druk. Inmiddels is de avondspits voorbij.

Rijkswaterstaat en de ANWB voorspelden vorige week dat het tegen het einde van de werkzaamheden rustiger zou worden in de spits, omdat meer automobilisten dan op de hoogte zouden zijn de afsluitingen.. De projectorganisatie, die verantwoordelijk is voor de werkzaamheden, merkte zondag al op dat het verkeer tegen de verwachting in amper is afgenomen sinds de A10 Zuid dicht is.

Zes jaar cel voor 43-jarige Amsterdammer die minderjarige jongens drogeerde en misbruikte. En de 750 bomen die op het Ringfeest stonden, staan nu hier bij Riekerhaven. Dat en meer in het AT5 Nieuws van dinsdag 8 juli, gepresenteerd door Fabienne Mucuk.

AT5 is momenteel onbereikbaar via Whatsapp. Door nog onbekende oorzaak heeft het bigtechbedrijf het telefoonnummer dat AT5 gebruikt geblokkeerd. Het bedrijf is tot op heden onbereikbaar voor commentaar.

Lezers die ons willen bereiken kunnen wel met AT5 contact opnemen via de mail op info@at5.nl, het tipformulier en via Signal, Facebook en X. Bellen kan ook op 020 555 1155.

Al jaren weten lezers AT5 te bereiken via de tiplijn op Whatsapp. Sinds woensdag heeft Whatsapp echter een blokkade op het telefoonnummer opgelegd. Onduidelijk is wat tot de blokkade heeft geleid.

AT5 heeft Whatsapp om uitleg gevraagd, maar krijgt tot nu toe alleen antwoord van een AI-bot.