Oud-topman van Philips Cor Boonstra is op 87-jarige leeftijd overleden. Dat meldt zijn familie aan persbureau ANP.

Boonstra was tussen 1996 en 2001 bestuursvoorzitter van Philips. Onder zijn leiding verhuisde het hoofdkantoor van Eindhoven naar Amsterdam. Ook werden verschillende onderdelen verkocht, zoals kabelbedrijf UPC en softwarebedrijf BSO/Origin.

In de periode van Boonstra als bestuursvoorzitter vervijfvoudigde de beurswaarde van Philips. Hij werd in 2000 gekozen tot topman van het jaar.

Later meer.

De Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) gaat zijn vrouwenstandpunt niet aanpassen. Dat betekent dat vrouwen ook na vandaag worden tegengehouden om zich verkiesbaar te stellen voor de oudste politieke partij van Nederland.

Een voorstel om daar iets aan te veranderen, is op de landelijke partijdag in Nieuwegein verworpen. De leden toonden zich vrij eensgezind: slechts 53 leden stemden voor, en 299 tegen.

Het voorstel kwam van Lilian Janse, de eerste vrouw die een zetel voor de gereformeerde partij veroverde, en de afdeling Vlissingen. Daar zit zij sinds 2014 in de gemeenteraad.

Ongeschreven regel

Inmiddels zijn er op lokaal niveau nog twee andere vrouwelijke SGP'ers die een politieke functie vervullen. De ongeschreven regel is dat dit alleen kan als er geen mannen beschikbaar zijn. In het geval van Janse was eerst aan zes mannen gevraagd of zij de Vlissingse raad in wilden.

Janse zou zich nu, met elf jaar politieke ervaring, graag verkiesbaar stellen voor de Tweede Kamer. Maar dat is niet de bedoeling van de partijleiding en een meerderheid van de leden. In artikel 10 van de partijbeginselen staat dat "het zitting nemen in politieke organen" in strijd is met "de roeping van de vrouw".

SGP Vlissingen kwam aanvankelijk met het voorstel om dit artikel uit het beginselprogramma te verwijderen, wat dan meteen een einde zou maken aan de interne discussie over de rol van de vrouw in de politiek die de partij al zeker vijftien jaar bezighoudt.

Maar na overleg met het hoofdbestuur en andere afdelingen besloot Janse de motie af te zwakken, zodat die "beter recht doet aan de uiteenlopende opvattingen binnen de partij" en meer kans van slagen zou maken.

Het voorstel dat vandaag werd weggestemd, pleitte voor een herformulering van het artikel. Daarin zou moeten komen te staan dat een vrouw het voor haar eigen geweten moet verantwoorden of zij het passend vindt om een politieke functie te bekleden "met inachtneming van haar door God gegeven plaats".

De SGP Jongeren, die verdeeld zijn over het vrouwenstandpunt, wilden de discussie aanjagen voor de stemming. Zij deelden afwasborstels uit met de tekst "Handig in de hand, niet in het ambt?"

Dat de motie alsnog is weggestemd, is geen verrassing. Het hoofdbestuur had die al ontraden, ook in aangepaste vorm. Het stelde dat de SGP het algemene reglement in 2013 nog had aangepast na een uitspraak van de Hoge Raad.

De rechter had geoordeeld dat het in strijd was met het VN-Vrouwenverdrag dat de SGP in de statuten had staan dat vrouwen geen passief kiesrecht genieten en dus niet verkiesbaar zijn. Dat expliciete verbod is vervolgens geschrapt.

Sindsdien is er dus geen sprake meer van een officieel verbod, maar toch blijft het lastig voor vrouwen om bijvoorbeeld op de kieslijst voor de Tweede Kamer te komen. Want het zijn de mannen van het hoofdbestuur die daarover beslissen, en zij blijven zich voorlopig baseren op het ongewijzigde beginselprogramma.

Daar staat ook in dat mannen en vrouwen hun eigen van elkaar gescheiden roeping en plaats in het leven hebben en dat elke poging om daar iets aan te veranderen, krachtig moet worden bestreden.

Toch heeft het voorstel van Janse veel discussie losgemaakt, zowel binnen als buiten de partij, zegt het hoofdbestuur. Daar wil het bestuur de ogen niet voor sluiten. De gesprekken over het onderwerp zullen daarom worden voortgezet.

Een Duitse toerist in Rome is betrapt toen hij met een voetstuk van een Romeins zuil rondreed op een elektrische step.

Toen agenten de 24-jarige man voorbij zagen rijden in de beroemde straat Via Veneto, stopten ze hem. Tussen zijn voeten stond de basis van een Romeinse pilaar. De marmeren sokkel is zo'n 40 bij 20 centimeter en weegt ongeveer 30 kilo.

Volgens internationale media noemde de toerist het marmeren stuk een souvenir.

Nadat experts de zuil hadden onderzocht, bleek volgens de politie dat het ging om "cultureel bezit van historisch en artistiek belang". De zuil wordt verder onderzocht om erachter te komen waar het precies vandaan komt. Het is niet duidelijk of de man iemand voor het voetstuk betaald heeft of dat hij het zelf ergens meegenomen had.

Er loopt een onderzoek tegen de toerist in verband met heling van gestolen culturele goederen.

Vaker incidenten met toeristen

In de afgelopen jaren waren er vaker incidenten met toeristen in Rome, wat tot ergernis leidt bij de Italiaanse autoriteiten.

Zo doken er twee jaar geleden beelden op van een Britse toerist die namen in het Colosseum kraste. Daarop ontstond veel verontwaardiging. De Italiaanse minister van Cultuur noemde het "zeer ernstig, onwaardig en een teken van grote onbeleefdheid".

Ook in 2019 ging het mis bij het Colosseum. Een aantal mensen kraste hun naam op de muren van duizenden jaren oud. Eerder deze maand probeerde een Amerikaanse toerist over een omheining bij het Colosseum te klimmen. Hij werd gespiesd op het metalen hek, waarna hij naar het ziekenhuis moest.

Daarnaast dook er eens een toerist in de Trevifontein, reden er toeristen op scooters en in auto's van de Spaanse trappen in Rome af en reden er mensen op een scooter door de oude ruïnes van Pompeï.

In 2015 vernielden fans van de Rotterdamse voetbalclub Feyenoord delen van de oude binnenstad van Rome. Dat gebeurde na een wedstrijd tegen de club AS Roma. Onder meer de vier eeuwen oude Barcaccia-fontein werd vernield. De schade in de binnenstad liep volgens de autoriteiten in de miljoenen euro's.

Wat zit er aan lithium, goud, mangaan en zeldzame aarden in de Nederlandse grond? Niet veel, is de verwachting. Toch gaat het nieuwe Nederlands Materialen Observatorium (NMO) dat uitzoeken. Vandaag moet de instelling een onderzoeksplan voor de ondergrond inleveren bij het ministerie van Economische Zaken.

Europa wil meer zelfvoorzienend worden als het gaat om kritieke grondstoffen. Zeldzame metalen en mineralen zijn cruciaal voor de bouw van elektrische auto's, windturbines en zonnepanelen, maar ook om wapens en munitie te maken.

Europa (en ook de rest van de wereld) haalt de waardevolle grondstoffen voor deze doeleinden vooral uit China. Dat maakt ons economisch en militair kwetsbaar. EU-lidstaten moeten daarom in eigen land op zoek naar waardevolle materialen.

Naar de milieustraat

"Het onderzoek van onze ondergrond was altijd gericht op olie- en gaswinning", zegt NMO-directeur Peter Paul van 't Veen. "Nu moeten we er met een andere bril naar kijken: waar liggen de kansen voor het winnen van kritieke grondstoffen?"

Wat de ondergrond betreft, heeft Van Veen lage verwachtingen. Misschien kan je wat mineralen winnen uit zand of ondergrondse warmtebronnen, zegt hij. "Als er überhaupt nieuwe vondsten kunnen worden gemaakt, is de inschatting dat het niet heel economisch interessant is."

Grootse plannen

Het Nederlandse wapen dat wellicht kan worden ingezet in de geopolitieke strijd ligt elders: in de milieustraat. Want we zijn een land vol hoogwaardig afval. Onderzoekers zijn volop bezig om nieuwe methodes te vinden om grondstoffen als koper, nikkel en lithium te halen uit oude apparaten. Denk aan mobieltjes, schermen, auto's en batterijen.

"Hier leent zich Nederland extra goed voor", zegt Shoshan Abrahami, onderzoeker aan de TU Delft. "Het is een geavanceerde economie en mensen en bedrijven produceren veel hoogtechnologische afval."

Tegenwoordig leidt het recyclen van mineralen uit afval tot veel uitstoot; er wordt veel met verbrandingsovens gewerkt. Abrahami is bezig om recycling-methodes te ontwikkelen waarin water in plaats van vuur wordt gebruikt. Dit moet zorgen voor nagenoeg geen schadelijke uitstoot.

Dat Europa de geopolitieke strijd tegen China zou aangaan met afval, klinkt misschien niet heel overtuigend. Volgens onderzoekers is het wel een belangrijke component om Europa zelfstandiger te maken. Herwinning betekent vooral dat je niet hoeft te mijnen. Dat bespaart veel geld, tijd en natuur. Bovendien willen veel Europeanen geen mijnbouw in de eigen achtertuin.

De EU heeft grote plannen voor onze kapotte computers en afstandsbedieningen. Een kwart van alle zogenoemde strategische grondstoffen die we gebruiken, moeten binnenkort uit Europees afval komen. Er is haast bij: het doel is om dit binnen vijf jaar voor elkaar te krijgen.

China doet het al lang

Wat nikkel en kobalt betreft is Europa goed op weg om de doelen te halen, zegt Abrahami. "Voor andere kritieke grondstoffen is het nog ver weg. Ik denk dat de enige manier om het te halen is om bedrijven te dwingen om een bepaald aandeel gerecycled materiaal te gebruiken in hun producten."

Als veelbelovend voorbeeld noemt zij de nieuwe Europese batterijverordening. Die verplicht batterijmakers om een steeds groter aandeel hergebruikte mineralen in te zetten in nieuwe batterijen.

China loopt ver voor op Europa als het gaat om hergebruik van mineralen uit afval. Dat ziet niet alleen Abrahami in haar werk. "In China hebben ze niet alleen de kennis, de mijnen en de raffinaderijen om kritieke mineralen te produceren. Ze zijn ook gewend om niets weg te gooien", zegt Steven Lans, oprichter van Back to Battery.

Zijn start-up in Delft ontwikkelt nieuwe methodes om waardevolle grondstoffen uit oude lithiumbatterijen te halen en weer op de markt te brengen. Het bedrijf wordt geholpen door de steeds strengere Europese regelgeving voor recycling.

Er is werk aan de winkel als Europa haar ambitieuze doelen voor hergebruik en zelfredzaamheid wil halen. "China doet dat beter. Alleen weet niemand precies wat er daar gebeurt en onder welke omstandigheden", zegt Lans. "In Europa hebben we in ieder geval mooie regels."

Het Amerikaanse ministerie van Justitie zegt met Boeing afspraken te hebben gemaakt over een schikking. De vliegtuigfabrikant koopt voor 1,1 miljard dollar vervolging af na het misleiden van Amerikaanse toezichthouders over de tekortkomingen aan de 737 MAX-toestellen.

In 2018 en 2019 stortten binnen enkele maanden twee Boeings 737 MAX neer, waarbij 346 mensen om het leven kwamen. Er was een probleem met de sensoren van het veiligheidssysteem MCAS.

Volgens het Amerikaanse ministerie erkent Boeing dat toezichthouders zijn misleid in hun werk. Het bedrijf moet daarom 1,1 miljard uittrekken voor een extra schadevergoeding van 445 miljoen dollar aan nabestaanden en investeringen in veiligheid. In ruil daarvoor ziet het ministerie af van de fraudeaanklacht.

Niet ingelicht

De toestellen stortten neer na een foutieve meting van het veiligheidssysteem. Hierdoor werd de neus van het vliegtuig omlaag geduwd, waarna de piloten de controle niet meer terug kregen. De MAX-toestellen werden na de tweede crash aan de grond gehouden tot het veiligheidssysteem was aangepast.

Boeing werd ervan beschuldigd de Federal Aviation Administration (FAA) te hebben misleid. Het bedrijf had luchtvaartmaatschappijen en piloten niet ingelicht over het nieuwe veiligheidssysteem.

Het Amerikaanse ministerie zegt te hebben overlegd met families van de slachtoffers over de overeenkomst. Veel nabestaanden zouden de overeenkomst steunen, of niet tegen zijn. Wel hadden sommige families eerder al hun verontwaardiging geuit over zo'n overeenkomst.

De Oekraïense hoofdstad Kyiv is vannacht door Rusland aangevallen met drones en raketten. Het is volgens Oekraïense autoriteiten een van de grootste Russische aanvallen op Kyiv tot nu toe.

Volgens de Oekraïense luchtmacht werd Kyiv aangevallen met 250 langeafstandsdrones en 14 ballistische raketten. Minstens vijftien mensen raakten gewond bij de aanval. Zeker twee van hen zijn in het ziekenhuis opgenomen, andere slachtoffers konden ter plaatse behandeld worden.

Voordat de aanval begon, waarschuwde de burgemeester de inwoners dat er drones naar Kyiv onderweg waren. Veel inwoners kozen ervoor om te schuilen in metrostations.

'Golven van drones'

Tegen internationale persbureaus zeggen getuigen dat er golven van drones over de stad heen kwamen, waarna er explosies te horen waren. Op twee plekken in de stad brak brand uit. Brokstukken van drones vielen onder meer op een winkelcentrum en een wooncomplex.

De Oekraïense president Zelensky zegt dat de aanval op Kyiv laat zien dat Rusland de reden is dat de oorlog maar voortduurt. Volgens hem kunnen alleen nieuwe sancties tegen Rusland ervoor zorgen dat Moskou akkoord gaat met een staakt-het-vuren.

Inwoners van Kyiv blikken terug op een angstaanjagende nacht:

Het Russische leger zegt dat Oekraïne ook aanvallen heeft uitgevoerd met 780 drones en raketten deze week. Het merendeel zou zijn neergehaald.

Uitruil gevangenen

De Russische aanval kwam uren na de start van de uitruil van krijgsgevangenen tussen beide landen. Die vond plaats in het noorden van Oekraïne, bij de grens met Belarus. Tot die ruil werd vorige week besloten tijdens het overleg in Istanbul. Volgens de afspraak kunnen duizend Oekraïense en duizend Russische krijgsgevangenen dit weekend terugkeren naar huis.

Gisteren kwam de eerste groep van bijna vierhonderd krijgsgevangenen al aan in Oekraïne. Rusland bevestigde dat er ook vierhonderd Russische krijgsgevangen waren vrijgelaten. Later dit weekend moeten er meer gevangenen geruild worden. Dat zou deze ruil de grootste maken sinds het begin van de oorlog.

Na de bijeenkomst in Istanbul op 16 mei zei de Turkse minister van Buitenlandse Zaken dat de gevangenenruil tot vertrouwen over en weer moet leiden, en dat de landen weer snel samen zouden komen. Rusland liet vrijdag weten dat er nog geen afspraken zijn over een volgende ronde gesprekken. Moskou zegt na dit weekend met een eisenlijst te komen voor een wapenstilstand.

Onacceptabele eisen

Tijdens de gesprekken in Istanbul werd duidelijk dat de landen nog niet dicht bij vrede zijn. Zo zei een anonieme Oekraïense bron die bij de gesprekken was dat Rusland met "onacceptabele eisen" kwam, zoals de complete militaire terugtrekking uit gebieden die Oekraïne onder controle heeft.

Europese leiders beschuldigen de Russische president Poetin ervan dat hij gesprekken over vrede uitstelt en ondertussen probeert om meer Oekraïens gebied te veroveren.

Goedemorgen! NSC neemt op een ledencongres afscheid van Pieter Omtzigt en de vrouwen van Arsenal en FC Barcelona strijden in de finale van de Champions League.

Eerst het weer: het is op de meeste plekken droog en dat blijft de rest van de ochtend ook zo. Dan kan ook de zon af en toe tevoorschijn komen. Later vandaag meer bewolking en veel kans op regen. Ook waait het flink bij maximaal 16 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten?

Wat heb je gemist?

Het RIVM gaat bijeenkomsten in kwetsbare wijken organiseren om de opkomstcijfers bij bevolkingsonderzoeken te verhogen. Die cijfers zijn de laatste jaren teruggelopen.

De bevolkingsonderzoeken naar darm-, borst- en baarmoederhalskanker zijn bedoeld voor mensen die nog geen klachten hebben die passen bij de ziekte. Doel ervan is het vroeg opsporen van problemen. Volgens het RIVM zijn de bijeenkomsten nuttig, omdat daar mensen komen die wel mee willen doen, maar bijvoorbeeld hun post niet lezen.

Ander nieuws uit de nacht:

En dan nog even dit:

Freddie Mercury had in het geheim een dochter. Dat blijkt uit een nieuwe biografie die in september verschijnt over de overleden zanger van Queen. Mercury had een innige relatie met zijn dochter, die in 1976 verwekt was bij de vrouw van een goede vriend. Vrienden en kennissen zouden hebben geweten van het meisje, maar de dochter werd geheim gehouden voor de buitenwereld.

Fijne dag!

De stuurman van het schip dat donderdag in een Noorse achtertuin belandde, was in slaap gevallen toen hij alleen op de brug was. Dat heeft de 30-jarige Oekraïner toegegeven aan de politie.

De man is opgepakt wegens nalatigheid. Ook de kapitein is als verdachte aangemerkt, wat een formaliteit is bij dit soort ongelukken. Aan boord werden verder geen technische problemen gevonden.

"Hij is geschokt door wat er gebeurd is, maar ook blij dat de gevolgen niet erger waren", zegt de advocaat van de stuurman tegen de Noorse omroep NRK. Volgens de politie was de man niet onder invloed. In het onderzoek wordt meegenomen of de rusttijden aan boord wel voldoende in acht werden genomen.

Verbaasd wakker

De 135 meter lange NCL Salten raakte donderdag in de vroege ochtend op drift in het fjord bij Trondheim. Het voer met flinke snelheid de oever op, en miste een huis op enkele meters. Bewoner Johan Helberg sliep door het incident heen tot een buurman hem wakker belde.

"Toen ik uit het raam keek was ik behoorlijk verbaasd om een groot schip in mijn tuin te zien", zei hij tegen media:

Helberg heeft inmiddels een dagtaak aan het praten met de media: van over de hele wereld willen journalisten zijn verhaal horen. "Ik had niet eens de tijd om even staand aan het aanrecht te eten, ik moest telkens in het voorbijgaan wat naar binnen werken."

Zijn achtertuin is inmiddels een toeristische attractie geworden. De politie moet het verkeer in goede banen leiden om opstoppingen en parkeerproblemen te voorkomen. Helberg laat het gelaten over zich heen komen, al vraagt hij belangstellenden wel om niet door zijn ramen te gluren.

Complexe operatie

Voordat de Salten wordt losgetrokken, moet eerst onderzocht worden hoe dat kan zonder de oever verder te beschadigen. Ook moet waarschijnlijk een deel van de lading worden gelost om het schip makkelijker te verplaatsen.

Er is wat schade aan het schip ontstaan, maar het kan nog wel varen. De bemanning is nog altijd aan boord.

Hoelang de Salten nog in de achtertuin van Helberg zal liggen is onduidelijk. De rederij spreekt van een complexe logistieke operatie. "We werken nauw samen met de Noorse kustwacht, de politie en andere autoriteiten en volgen strikt hun oordeel."

Andrea Vreede vertelt in deze aflevering van Van onze correspondent hoe zij naar eigen zeggen een beetje een vreemde eend in de bijt is in de wereld van het Vaticaan: als ongelovige, als Nederlandse, als vrouw en dan ook nog eens als vrouw die op vrouwen valt. Maar die positie als 'outsider' biedt ook voordelen, zegt ze. Het belemmert haar nooit in haar werk, noch in haar interesse voor de Rooms-Katholieke Kerk. Waar komt die fascinatie toch vandaan?

De afgelopen periode - met het ziekbed en de dood van paus Franciscus en daarna het conclaaf en de installatie van de nieuwe paus - is haar niet in de koude kleren gaan zitten. Het was topsport, een achtbaan, en pas nu ze wat meer rust begint te krijgen, komt er ook een zekere emotie los.

Andrea woont al ruim dertig jaar in Italië en kent het land door en door. Ze ziet zichzelf niet snel teruggaan. Ze heeft de keuze gemaakt die haar ouders niet konden maken: ze is verhuisd naar een land waar ze zelf heen wilde, en waar ze zich nu ook echt thuis voelt. Al blijft het volgens haar een schok om te ontdekken "hoe vreselijk Nederlands je bent terwijl je eigenlijk dacht dat je een wereldburger was".

De cultuurtips van Andrea: de film C'è ancora domani en het lied Bella Ciao van Tosca

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Judith van de Hulsbeek

Eindredactie: Rosanne Sies

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Van voorlichting in wijken tot nieuwe filmpjes en een landelijke campagne dit najaar: het RIVM zet alles op alles om méér Nederlanders te informeren over de bevolkingsonderzoeken naar kanker. De opkomst liep afgelopen jaren terug en dat baart zorgen.

"We bereiken niet iedereen goed met onze informatie", zegt Patricia Hugen, programmamanager van de bevolkingsonderzoeken naar kanker bij het RIVM. "Het is niet erg als mensen er bewust voor kiezen om niet mee te doen, maar we weten dat er Nederlanders zijn die niet deelnemen aan de onderzoeken terwijl ze er wel positief tegenover staan."

De bevolkingsonderzoeken naar darm-, borst- en baarmoederhalskanker zijn bedoeld voor mensen die nog geen klachten hebben die passen bij de ziekte. Doel is het vroeg opsporen van (voorstadia van) kanker, zodat het voorkomen kan worden of beter en sneller kan worden behandeld.

Wijkgerichte aanpak

Het RIVM geeft nu een extra impuls aan de toegankelijkheid van de informatie over de bevolkingsonderzoeken. In 2024 en 2025 zijn er allerlei pilots, vooral gericht op mensen met een niet-westerse migratieachtergrond of een lagere sociaaleconomische status. Van die groepen is bekend dat ze minder vaak deelnemen aan de bevolkingsonderzoeken.

Zo zijn er voorlichtingsbijeenkomsten in wijkcentra, verzorgd door het RIVM. "Een deel van de mensen die daar komen, heeft de envelop of het pakket voor het bevolkingsonderzoek nooit opengemaakt", zegt Hugen. "Tijdens de bijeenkomst zijn ze geïnteresseerd, willen ze meer weten en meedoen. Daar helpen we ze dan ook praktisch bij."

Ook een flyeractie bij huisartsen is volgens Hugen succesvol. "We hebben nieuwe, toegankelijkere brochures gemaakt en verstuurd naar 400 huisartsenpraktijken in wijken met een lagere opkomst. Die brochures zijn allemaal meegenomen. Ook zijn we door zo'n 100 praktijken benaderd die over de folders hadden gehoord en die ze ook graag wilden aanvragen."

Sleutelpersonen

Hoewel de pilots eind dit jaar stoppen, is de hoop dat de effecten ervan langer doorwerken. Daarom verzorgt voorlichter Angelique Harbers nu niet alleen bijeenkomsten in wijken, maar traint ze ook mensen die vervolgens zelf voorlichtingsbijeenkomsten kunnen houden. Denk aan gezondheidsambassadeurs, buurtmaatjes en sleutelpersonen in de wijk.

"Ik heb bijvoorbeeld voorzitters van moskeeën in Limburg getraind", zegt Harbers. "Zij zeggen tegen mij: 'Als ik tegen mannen zeg dat het een goed en belangrijk onderzoek is, dan nemen ze dat aan. Als jij het zegt dan wordt er anders naar gekeken'. Ik denk dat het inderdaad meer en langduriger impact heeft als mensen uit de buurt, met dezelfde achtergrond en overtuigingen, voorlichting geven."

Of alle inspanningen ertoe leiden dat de deelname aan de bevolkingsonderzoeken wordt vergroot, is moeilijk te zeggen. "We richten ons nu vooral op de toegankelijkheid van onze informatie, maar er zijn veel verschillende redenen waarom mensen niet deelnemen", zegt RIVM-programmamanager Hugen.

"Veranderingen in onze demografie kunnen daaraan bijdragen, zoals het feit dat er nu meer niet-westerse migranten binnen de doelgroep van het onderzoek vallen. Tegelijkertijd is er wantrouwen tegen instituties en kunnen financiële zorgen een rol spelen: mensen vragen zich bijvoorbeeld af wat de financiële gevolgen zijn als er kanker bij hen wordt ontdekt."

Het ombuigen van de landelijke trend is ook geen doel op zich, benadrukt Hugen. Harde doelen voor een opkomstpercentage heeft het RIVM zich niet gesteld. "We willen mensen niet overhalen om mee te doen. Door de positieve reacties die we nu krijgen, verwachten we wel dat de opkomst lokaal toeneemt."

Een officier van de Britse speciale eenheden heeft eigenhandig de aanvragen geblokkeerd van 1585 Afghanen die zich wilden vestigen in het Verenigd Koninkrijk. Dat blijkt uit documenten die zijn vrijgegeven tijdens een gerechtelijk onderzoek naar oorlogsmisdaden door de UK Special Forces (UKSF). De Afghanen waren mogelijk ooggetuigen van oorlogsmisdaden die Britse militairen pleegden in de periode 2010-2013. Het Britse leger vocht in die jaren hard tegen de Taliban.

De Afghanen stonden bekend als de Triples, een groep commando's en hun medewerkers die Britse speciale eenheden hielp bij operaties in Afghanistan. Na het overhaaste vertrek van de internationale troepenmacht uit Afghanistan in 2021 wilden velen van hen zich vestigen in het Verenigd Koninkrijk, omdat hun leven onder het Taliban-regime gevaar liep.

Afghanen die de Britse strijdkrachten hadden geholpen, bijvoorbeeld als tolk, kwamen in aanmerking voor een Britse verblijfsvergunning voor hun gezinnen. Alle aanvragen van de Triples werden echter zonder uitzondering geblokkeerd door de UKSF-officier.

Oorlogsmisdaden

De onthulling heeft de Britse regering in ernstige verlegenheid gebracht. In de vrijgegeven stukken valt te lezen dat het ministerie van Defensie zich in 2022 al zorgen maakte over de "automatische afwijzingen". Een ambtenaar die belast was met het regelen van de huisvesting voor Afghaanse medewerkers in het VK, omschreef in een getuigenverklaring dat de praktijk "de schijn had van een massaal ongeoorloofd afwijzingsbeleid".

Eerder ontkende Defensie nog dat de speciale eenheden een vetorecht hadden over de verblijfsvergunningsaanvraag van de Afghaanse commando's. Uit later onderzoek door de BBC bleek dat de UKSF wel degelijk het laatste woord had.

De Britse omroep heeft de afgelopen jaren in een reeks documentaires onthuld dat militairen op grote schaal gevangenen en ongewapende burgers doodden bij huiszoekingen. Ze mochten volgens de regels van het oorlogsrecht alleen dodelijk geweld gebruiken als hun eigen leven in gevaar was.

De BBC interviewde dertig UKSF-militairen die in Afghanistan actief waren. Zij verklaarden dat collega's vaak die regels aan hun laars lapten.

Zo waren de speciale eenheden geregeld op zoek naar mensen. Als ze die vonden, hielden ze die gevangen om hun identiteit te controleren. Bij positieve identificatie werden ze doodgeschoten, aldus de ooggetuigenverklaringen. Vervolgens legden de militairen een vuurwapen bij het lichaam van de gevangene, waarmee ze dan 'bewezen' dat de gedetineerde zich met geweld had verzet.

Zo komen tal van voorbeelden naar voren van ongewapende burgers die werden geëxecuteerd. De betrokken commando's vervalsten de militaire verslagen van deze operaties om de executies in de doofpot te stoppen.

Gerechtelijk onderzoek

De onthullingen van de BBC leidden eerder al tot een gerechtelijk onderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden. Als gevolg van dat onderzoek zijn ook de massale weigering van verblijfsvergunningen voor Afghaanse medewerkers aan het licht gekomen.

De officier die de aanvraag tegenhield, is volgens het ministerie van Defensie mogelijk betrokken bij de oorlogsmisdaden. Het begin van het gerechtelijk onderzoek viel namelijk samen met het tegenhouden van de aanvragen. Als de Afghanen de kans hadden gekregen om zich te vestigen in het VK, dan hadden ze als getuige kunnen optreden in het onderzoek.

Inmiddels is vastgesteld dat een aantal van de Triples-commando's is gemarteld en vermoord door de Taliban.

Freddie Mercury had in het geheim een dochter, zo blijkt uit een nieuwe biografie die in september verschijnt. De in 1991 overleden zanger van Queen had een innige relatie met zijn dochter en kwam geregeld bij haar op bezoek.

Biograaf Lesley-Ann Jones, die al meerdere boeken over Mercury publiceerde, schrijft dat de dochter in 1976 is verwekt bij de vrouw van een goede vriend van de zanger. Van de zanger was bekend dat hij relaties had met zowel mannen als vrouwen.

De inner circle zou wel hebben geweten van het meisje, maar de dochter is geheim gehouden voor de buitenwereld. De vrouw is inmiddels 48 jaar oud en zou in Europa wonen en werken in de gezondheidszorg. Ze heeft Jones zelf benaderd en haar verhaal gedeeld, meldt de krant Daily Mail.

Het meisje zou in een gelukkig gezin zijn grootgebracht en altijd hebben geweten dat de zanger haar vader was. Voordat hij in 1991 overleed aan de gevolgen van aids zou hij haar zeventien persoonlijke dagboeken hebben gegeven. Die dagboeken heeft Jones ingezien en vormen de basis voor de nieuwe biografie.

Liefdevolle relatie

In de biografie zit een handgeschreven brief van de dochter. Daarin schrijft ze: "Freddie Mercury was en is mijn vader. We waren heel close en hadden een liefdevolle relatie vanaf het moment dat ik was geboren. Hij aanbad me en was toegewijd aan mij."

Volgens Jones was het meisje 'een ongelukje'. De man van de vrouw met wie Mercury de affaire had, was veel van huis voor zaken. Toen bleek dat ze zwanger was, was abortus geen optie voor de katholieke vrouw. Jones: "De drie besloten samen dat het kind bij haar moeder en echtgenoot zou opgroeien. Freddie bezocht ze geregeld en sprak zijn dochter elke dag als hij op tour was."

Dagboeken van Mercury

Mercury begon tijdens de zwangerschap met het bijhouden van dagboeken, waarin hij ook zijn jeugd in Zanzibar en India beschrijft. Hij schreef voor het laatst in het dagboek op 31 juli 1991. Mercury was toen al ernstig ziek. Hij overleed op 24 november van dat jaar.

Volgens Jones wisten maar weinig mensen dat hij de dagboeken aan zijn dochter had gegeven. Hij zou haar hebben gewaarschuwd om de inhoud niet voor haar 25ste verjaardag te lezen, "vanwege zijn roekeloze levensstijl".

Jones, die ook boeken schreef over David Bowie, John Lennon en de Rolling Stones, werd drie jaar geleden door de vrouw benaderd. Tegen de Daily Mail zegt Jones dat ze in eerste instantie argwanend was over haar verhaal. "Mijn instinct was om aan alles te twijfelen, maar ik ben er absoluut zeker van dat ze geen fantast is. Ze heeft nooit om geld gevraagd en wil geen erkenning."

De 'echte' Freddie laten zien

Het waren uiteindelijk de dagboeken die Jones ervan overtuigden dat de vrouw echt de dochter van Mercury is. Volgens haar stond er veel nieuwe informatie in die ze kon verifiëren.

In een andere brief in de biografie legt de vrouw, die anoniem wil blijven en wordt aangeduid als B, uit waarom ze de dagboeken via Jones bekendmaakt. "Na meer dan dertig jaar van leugens, speculatie en verdraaiing is het tijd om Freddie te laten spreken." Volgens haar zijn er veel leugens verteld over de zanger, die ver afstaan van "de man die hij echt was".

Moldavië heeft een neonazi uitgeleverd die onder meer wordt beschuldigd van het voorbereiden van een aanslag in New York. Hij zou hebben gewild dat iemand verkleed als kerstman vergiftigde snoepjes uitdeelde aan Joodse kinderen en kinderen van andere minderheden. Ook zou hij brandstichtingen, mishandelingen en ander geweld hebben uitgelokt.

De verdachte is de 21-jarige Michail Tsjkhikvisjvili uit Georgië, die de bijnaam Commandant Slager heeft. Hij stond volgens justitie in de Verenigde Staten aan het hoofd van Maniac Murder Cult. Dat is een rechtsextremistische groep die internationaal actief is en geweld verheerlijkt tegen Joden, minderheden en anderen die de groep beschouwt als "ongewenst".

Hij gaf ook een manifest uit met de naam Hater's Handbook. In dat document stelt de Georgiër dat hij "heeft gemoord voor het blanke ras" en instrueert hij volgers om massaal geweld en "etnische zuivering" te plegen. Volgens de aanklagers inspireerde Tsjkhikvisjvili andere geweldplegers, onder wie een jongen van 17 die in januari op een school in Nashville een klasgenoot doodschoot.

Undercoveragent

Tijdens reizen naar New York kwam de rechtsextremist in het vizier van de Amerikaanse opsporingsdiensten. Een undercoveragent die zich voordeed als aanhanger en vroeg naar mogelijkheden om lid te worden, kreeg van Tsjkhikvisjvili van alles te horen over vechtpartijen, mishandelingen, brandstichtingen en ander geweld dat nieuwe leden moeten uitvoeren.

Tegen de agent begon hij ook over het plan om in New York veel slachtoffers te maken door gifsnoepjes uit te laten delen door een kerstman. Later werd dat plan verbreed en deelde hij handleidingen voor het maken van gif en dodelijke gassen. De aanslag moest "groter worden dan Breivik", zeggen de aanklagers op basis van gespreksverslagen. Daarmee wordt gedoeld op de aanslag van Anders Breivik in Noorwegen in 2011. Hij doodde toen 77 mensen.

Tot 50 jaar cel

Tsjkhikvisjvili werd vorig jaar zomer opgepakt in Moldavië. Tegen The New York Times zegt de aanklager dat hij vanuit het Oost-Europese land naar Oekraïne wilde reizen om neonazi's te rekruteren.

De Moldavische justitie heeft de Georgiër deze week op een vliegtuig naar de VS gezet. Inmiddels is hij voorgeleid in New York. Bij een veroordeling kan hij tot 50 jaar gevangenisstraf krijgen.

De pensioenleeftijd in Denemarken gaat de komende jaren in stappen omhoog naar uiteindelijk 70 jaar in 2040. Daarmee krijgt het land de hoogste pensioenleeftijd van Europa.

Het Deense parlement heeft afgelopen week ingestemd met de wet die regelt dat de pensioenleeftijd in 2030 omhoog gaat naar 68 jaar en in 2035 naar 69 jaar. Op dit moment krijgen alle Denen vanaf hun 67ste een pensioenuitkering.

In Denemarken is de pensioenleeftijd gekoppeld aan de levensverwachting en gaat die elke vijf jaar automatisch omhoog als Denen langer leven. Wel wordt er in het parlement over gestemd, waardoor de politiek alsnog het laatste woord heeft. In het parlement was met 81 stemmen voor en 21 stemmen tegen een grote meerderheid voor de stijging.

Pensioenleeftijd Nederland

In Nederland is de leeftijd waarop mensen een pensioen van de overheid (AOW) krijgen nu ook 67. Ook hier is de pensioenleeftijd gekoppeld aan de levensverwachting en gaat de AOW-leeftijd in stapjes omhoog, maar niet zo snel als in Denemarken.

Eind vorig jaar heeft minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid besloten dat Nederlanders in 2030 AOW krijgen als ze 67 jaar en drie maanden zijn. Dat is hetzelfde als in de twee jaar daarvoor, omdat de levensverwachting langzamer stijgt dan werd verwacht. Over de periode daarna is nog niets besloten.

Ook in andere Europese landen gaat het niet zo hard als in Denemarken. Veel landen kennen een pensioenleeftijd ergens tussen 65 en 67 jaar. In Frankrijk staat overigens een verhoging van de pensioenleeftijd naar 64 jaar in 2030 opnieuw ter discussie.

'Onrealistisch en onredelijk'

In Denemarken wordt wel met gefronste wenkbrauwen naar de snelle stijging gekeken. Zo sprak de Deense publieke omroep met een dakdekker die het besluit hoofdschuddend aanhoort. "Voor mij is het onrealistisch en onredelijk", zei hij. "We blijven maar doorgaan, maar we kunnen niet doorgaan." Hij verwacht dit werk niet tot zijn 70ste te kunnen doen en gaat ervan uit dat hij zich een keer moet omscholen naar een ander, minder zwaar beroep.

De verhoging is een gevolg van een akkoord uit 2006, waarin werd besloten dat de pensioenleeftijd opschuift in lijn met de stijgende levensverwachting van de Denen. Toch stelt de grootste coalitiepartij, de sociaaldemocratische S van premier Frederiksen, zich inmiddels de vraag of de pensioenleeftijd over vijf jaar weer automatisch omhoog moet.

De kermis in Osdorp keert na een jaar afwezigheid terug. In 2022 liep het volledig uit de hand en relden jongeren in de buurt door met vuurwerk te gooien en vernielingen aan te richten. Nu is Stuy terug op de plek waar hij 38 jaar geleden ook begon. "Toen gebeurde er niks, soms een vechtpartijtje. Tot het vuurwerk kwam in die oktoberdagen." 

De kermis is weer open en de eerste bezoekers melden zich. Iedereen moet door detectiepoortjes en er staan verschillende beveiligers bij de ingang. Een gevolg van de rellen in het najaar van 2022. "Daar werd ik wel erg verdrietig van, want toen werd het wel heel moeilijk om normaal een kermis neer te zetten", blikt Stuy terug. 

Ook de bezoekers van de kermis weten dit nog. "Iedereen moet hier gewoon zijn om plezier te hebben en niet om allemaal vuurwerk af te steken", aldus een jonge bezoeker. Een buurtbewoner die met haar kleinkind het terrein opkomt weet het ook nog goed. "Het is hier een aantal jaar geleden een chaos geweest", vertelt ze. Een vader die de kermis bezoekt met zijn dochter kijkt om zich heen. "Ik zie veel beveiliging lopen, hopelijk helpt dat. Maar het is eigenlijk van de zotten dat het nodig is voor een kermis."

Geen kermis in 2024

Die beveiliging liep er ook al in het jaar na de rellen, in 2023. Die editie verliep rustiger, maar toch zag kermisbaas Frans Stuy geen heil in een editie in 2024. Dat de kermis toen geen doorgang vond lag aan een beslissing die hij zelf nam. Hij kwam er met stadsdeel Nieuw-West niet uit, onder andere liep het spaak op de opgelegde sluitingstijd. 

Stuy hoopte dat de vervroegde sluitingstijd van 2023 teruggedraaid zou worden, omdat de kermis toen volgens hem zonder problemen was verlopen. Dat het stadsdeel vasthield aan die eis, was volgens de kermisbaas de druppel. En dus trok hij de vergunningsaanvraag in. 

Dit keer is er dus wel een akkoord gesloten met stadsdeel Nieuw-West. Een woordvoerder geeft aan: "In nauw overleg met de kermisexploitant zijn al in een vroeg stadium veiligheidsmaatregelen tot stand gekomen. Over de specifieke inhoud daarvan doen we geen uitspraken. Naast de maatregelen die worden getroffen door de exploitant zet het stadsdeel preventief in met allerlei partners om gezamenlijk te zorgen voor een goed en veilig verloop van de kermis."

Daar heeft de kermisbaas vertrouwen in. "Mijn hoofd van security heeft net een meeting gehad en daar zaten buurtvaders en buurtmoeders en jeugdwerkers", beschrijft Stuy. "Nou, die willen hier gewoon rondlopen. Welkom, laten we het met elkaar doen, dat het gewoon goed afloopt en laten we dan een keer trots zijn."

De kermis in Osdorp staat nog tot en met zondag 1 juni. 

Bij de Mekongweg in Nieuw-West zijn rond 01.45 uur vannacht schoten gehoord. Een woordvoerder van de politie laat weten dat het gaat om een 'een poging tot straatroof'. "Er zijn geen slachtoffers en ook geen verdachte(n) en er is niet buit gemaakt. Wel zijn er hulzen aangetroffen." Er raakte niemand gewond.

Meerdere politiewagens kwamen op de melding af. Mensen in de buurt hoorden meerdere 'knallen'.  Ook werd er naast ambulance een traumahelikopter opgeroepen.

De woordvoerder laat weten dat er op locatie mensen waren die 'zeiden dat ze iets moesten afgeven'. "Niemand is beroofd, ook is niet duidelijk of de gevonden hulzen echt gekoppeld kunnen worden aan deze melding, dat onderzoeken we nog." Op de locatie werd geen vuurwapen aangetroffen. 

De straat op het bedrijventerrein werd voor onderzoek tijdelijk afgezet met lint. 

Twee mannen, van 24 en 45 jaar oud, zijn door de rechtbank veroordeeld tot 2,5 jaar cel, omdat zij op 14 september 2024 een man ontvoerden in Zuid. Het slachtoffer werd op de Ceintuurbaan in een auto getrokken en naar Bovenkarspel gebracht en gedwongen geld af te staan. In een loods werd de man mishandeld en stond eenmaal thuis onder dwang 5.000 euro af. Naast de celstraf, hebben twee verdachten een contactverbod van twee jaar opgelegd gekregen en moeten zij het slachtoffer een schadevergoeding van 7500 euro betalen.

Begin dit jaar stond een van de verdachten, Karim L. (45) al voor de rechter. "Voor mijn gevoel was het alleen om te praten", verklaarde hij toen tijdens de zitting. L. was een van de mannen, die het 24-jarige slachtoffer op die septemberdag vast heeft gepakt en in een SUV duwde. Met een vuurwapen tegen zijn hoofd gezet, zou het slachtoffer naar de loods in Bovenkarspel zijn gebracht. Volgens de rechtbank 'een vooropgezet plan'. "De precieze aanleiding voor de daden is onduidelijk, maar er lag een onderliggend conflict aan ten grondslag", aldus de rechtbank. 

Chatberichten 

Zo werd uit een eerdere zitting duidelijk dat er chatberichten met de medeverdachte waren uitgewisseld, waarin over het slachtoffer wordt gesproken. "Mijn klok is ook gepakt, 20k (duizend), tas van 4k en er zat nog 2k in die tas", kreeg Karim L. toegestuurd. Zelf reageerde hij: "Anders pakken we die maatje van je aan. Hij is diegene die treuzelt. Als hij vandaag niet met je meewerkt gaan we hem gewoon meenemen."

L. verklaarde later dat het ging om 'onschuldige berichten'. Zo zou hij als bemiddelaar op hebben getreden bij een conflict. Volgens de persofficier van justitie lag dat anders: "Het is duidelijk dat verdachte zijn rol klein maakt en zegt dat hij nooit iemand heeft willen ontvoeren", klonk de reactie op L. zijn verklaring tijdens de zitting begin eerder dit jaar.

'Vrijheidsberoving'

De rechtbank stelt dat er wel degelijk sprake was van 'een vooropgezet plan'. "Aangever heeft gedurende wederrechtelijke vrijheidsberoving geen idee gehad van wat de verdachten met hem van plan waren, hoe lang het zou duren en hoe de situatie voor hem zou eindigen, hetgeen uitermate angstaanjagend voor hem moet zijn geweest."

Zo werd de situatie nog bedreigender, toen het slachtoffer in de loods met tie wraps werd vastgebonden en met een vuurwapen bedreigd. "De verdachten hebben op zeer grove wijze inbreuk gemaakt op de lichamelijke integriteit en persoonlijke levenssfeer van het slachtoffer", aldus de rechtbank. 

Burgemeester Femke Halsema houdt een dubbel gevoel over aan de chaotische ticketuitgifte van het ringfeest afgelopen woensdag. "Natuurlijk ben ik blij dat er massale belangstelling is en tegelijkertijd begrijp ik ook de teleurstelling van heel veel mensen die zeggen we hadden allemaal gewild", zegt ze in Het Gesprek met de Burgemeester op AT5. Daarin kondigt ze ook aan dat er tienduizend kaarten ongeldig worden gemaakt van mensen die meer dan het toegestaan aantal kaarten hebben gereserveerd. 

Die tienduizend kaarten worden weer beschikbaar gesteld, maar wel eerst aan mensen die te maken hadden met technische problemen. "Die mensen hebben vaak een 06-nummer achtergelaten. Het bedrijf kan daarom achterhalen wie dat zijn", vertelt Halsema. "We proberen zoveel mogelijk te repareren."

Volgens de burgemeester hebben zo’n 700 mensen meer kaarten gekregen dan is toegestaan. "Dat komt in totaal op zo’n 10.000 kaartjes van de 280 duizend die beschikbaar waren. Tot nu toe is het beeld wat er met zo’n 10 tot 20.000 kaartjes iets aan de hand is. Ik heb alleen nog geen volledig beeld."

De burgemeester zegt het vervelend te vinden dat zoveel mensen hebben misgegrepen. "We zijn aan het nagaan waar het is misgegaan. Het is goed om je te realiseren dat er in zes uur tijd meer dan één miljoen mensen geprobeerd hebben een kaartje te krijgen. Dat is echt heel erg veel."

Halsema zegt dat zo'n vijfduizend mensen last hebben gehad van technische problemen. "Die zijn er uitgegooid of hebben geen bevestiging van de reservering gekregen. Daarover kan ik zeggen: je reservering staat."

Nadat alle kaarten waren vergeven kreeg Halsema ook veel berichten van mensen die misgrepen. "Ik had plotseling een veel grotere vriendengroep dan ik dacht te hebben."

Halsema begrijpt dat mensen teleurgesteld zijn. "Het lastige is dat wij er tijdens de aanloop achter kwamen dat zoveel mensen belangstelling hadden. Daarom konden we er geen algemeen toegankelijk feest van maken. We moesten het via tickets gaan organiseren, anders zou het een enorme chaos worden. Nu blijkt dat ook de juiste inschatting is geweest, omdat woensdagochtend 1 miljoen mensen zich hebben gemeld."

Amsterdammers

Veel gehoorde kritiek is dat ook mensen buiten Amsterdam kaarten wisten te bemachtigen, maar veel Amsterdammers juist misgrepen. "Technisch bleek het niet mogelijk om de kaartjes alleen voor Amsterdammers beschikbaar te stellen. Maar dat is ook een beetje gek. Wij weten dat 30 procent van de kaarten aan mensen buiten Amsterdam zijn vergeven en dat daarvan 50 procent naar mensen is gegaan die in omgeving van Amsterdam wonen. Die hebben vaak ook sterke banden met onze stad."

Het oostelijk deel van de ring wordt wel vrij toegankelijk. Of dat gezien de massale belangstelling nog wel veilig is? "Dat kan ik op dit moment niet inschatten. Er zijn een aantal producenten die hierop samenwerken. Zij staan in contact met het bureau 750 en maken inschattingen wat het kan betekenen voor bijvoorbeeld overcrowding. Daar wacht ik op."

Halsema besluit: "Dit is wat de ring maximaal aankan. Dat is natuurlijk jammer. Je wilt het liefst alle Amsterdammers plek geven op de ring en al zoveel mogelijk omhoog gebracht door met ochtend-, middag- en avondkaarten te werken. Daardoor kan er gerouleerd worden. Het is helaas wat het is. Bij de voorbereidingen hadden we nog de hoop om de hele ring te krijgen, maar dat kon vanuit Rijkswaterstaat niet, omdat dan het verkeer echt zoveel problemen zou ondervinden."

Het dak van NEMO is na acht maanden weer open. Vanwege een lekkage moest het grondig gerenoveerd worden. Nu ligt er een gloednieuw dak, met houten vlonders en 75 plantensoorten. "Het is de bedoeling dat iedereen hier iets kan bedenken om te doen." 

Zo versleten was het dak van NEMO, zo hardnekkig was het lek, dat drie jaar geleden besloten werd om dan gelijk maar iets nieuws neer te zetten. 27 jaar na de opening van het gebouw heeft het betonnen dak plaats gemaakt voor iets wat grotendeels van hout is gemaakt. Met aan de randen ruimte voor zo'n tientallen verschillende plantensoorten. 

Italiaans stadsplein

Daarmee moet het zometeen, als de plantjes wat meer gegroeid zijn en het allemaal wat groener oogt, nog iets meer weg hebben van een Italiaanse piazza. Iets wat de architect van het gebouw, de Italiaanse Renzo Piano, in de jaren 90 al voor ogen had. Piano, inmiddels 88, heeft nog meegetekend met het nieuwe ontwerp.

"Op een Italiaans Piazza kan van alles gebeuren", zegt NEMO-directeur Géke Roelink. "Het ene moment kan je hier de luchtvochtigheid meten, maar op een ander moment kun je hier ook luisteren naar muziek of films kijken. En er worden debatten en openluchtlessen georganiseerd. Het is de bedoeling dat iedereen hier iets kan bedenken om te doen."

Scheef dak

Vanwege de vrij unieke constructie van het scheeflopende dak was het nogal ingewikkeld om een nieuw ontwerp te maken. "Iedereen kan zien dat we een schuin dak hebben, maar we kwamen er tijdens de bouw achter dat het niet alleen over de lengte, maar over drie assen schuin loopt", zegt Steyn van Hamersveld, hoofd facilitaire diensten bij NEMO. "De constructie die eronder zit, bleek in eerste instantie niet te passen. Daarna moesten we het dak opnieuw laten inmeten en moesten er weer nieuwe 3D-tekeningen gemaakt worden."

Ook bij het plaatsen van de planten moest er rekening gehouden worden met het dak. Omdat het water langzaam naar beneden loopt, moeten er in het bovenste gedeelte plantjes liggen die het met minder water kunnen doen en omgekeerd.

En het is ook de bedoeling dat de planten goed aansluiten bij de ecologie van de stad. Nemo maakte er een speciaal beplantingsplan voor. "Er zijn hele studies gedaan over welke soort vlinders, bijen en vogels in de buurt leven", zegt Van Hamersveld. "We hebben gekeken wat voor voeding ze nodig hebben en wat voor beschutting er nodig is. Heel leuk, want we hebben er ontzettend veel over geleerd."

Toch blijft het nog afwachten of de plantjes op deze toch wat winderige rotsvlakte kunnen overleven. "Honderd procent zeker ben je er niet van. Maar ze zijn er wel op geselecteerd. We hebben planten uitgekozen die diep wortelen en dus heel stevig zijn."

Een groep bewoners van het centrum vindt dat hun woon- en leefklimaat 'zeer nadelig' beïnvloed wordt door klanten van een snackbar in de Runstraat. Ze stappen daarom naar de rechter. De patatzaak werd enorm populair nadat klanten filmpjes plaatsen op TikTok, waardoor er vaak een rij op de stoep staat. 

Ook klagen de bewoners over de patatbakjes die in de omgeving op straat liggen. "De smerigheid heerst alom", vindt een van hen. Een ander: "Constant zijn hier rijen en zijn hier mensen die op straat lopen te vreten. Dat is veel te veel van het goede."

De eigenaren zeggen juist dat ze overlast zoveel mogelijk voorkomen. Zo staan er medewerkers met hesjes die klanten op een deel van de stoep in een rij laten staan, zodat voorbijgangers erlangs kunnen. 

Ook wordt er op de klanten gelet nadat ze hun patat hebben gekocht. "Het is gewoon voor ons heel belangrijk dat de mensen niemand tot last zijn", zegt eigenaar Floris Feilzer. "Daarom hebben wij ook een van de crowdmanagers die alleen maar daarmee bezig is. Die is eigenlijk de hele dag aan het zorgen dat mensen niet voor de huizen gaan eten, dat ze niet op trapjes gaan zitten." 

Vergunning

Volgens Het Parool gaat het om zo'n twintig bewoners. De bewoners vinden dat de gemeente de patatzaak nooit een exploitatievergunning had moeten geven en hoopt met de rechtszaak af te dwingen dat de vergunning wordt ingetrokken en de zaak dus weg moet. De advocaat van de groep benadrukt dat het om een zaak tegen de gemeente gaat en niet tegen de ondernemers.  

Eind juni zal een rechter naar de zaak kijken. Het gaat om een bodemprocedure, waarschijnlijk volgt de uitspraak zo'n zes weken later.

Op het Keesje Brijdeplantsoen worden werkzaamheden uitgevoerd voor een boring onder het Amsterdam-Rijnkanaal. Deze werkzaamheden zijn nodig om het Amsterdamse stroomnet uit te breiden. Omgevingsmanager Frederieke Wolter vertelt in Het Verkeer hoe zo'n boring werkt.

In Amsterdam moet het stroomnet worden uitgebreid door de toenemende vraag naar stroom. Daarom wordt er een nieuw elektriciteitsstation gebouwd op Zeeburgereiland. Dit elektriciteitsstation zal in de toekomst het Oostelijk Havengebied van stroom voorzien.

Voor het zover is moeten er eerst nieuwe kabels worden aangelegd tussen Zeeburgereiland en het Oostelijk Havengebied. En hiervoor is een boring onder het Amsterdam-Rijnkanaal nodig.

Gestuurde Boring

Op het moment dat wij langsgaan bij het Keesje Brijdeplantsoen is het boorproces in volle gang. Er wordt geboord tussen het Oostelijk Havengebied Sporenburg en Zeeburgereiland Sluisbuurt. Op beide plekken staat een boormachine.

"Het is een gestuurde boring die bestaat uit verschillende fases. Eerst wordt er een boorgat gecreëerd, en dat zijn we nu aan het doen", legt omgevingsmanager Frederieke Wolter uit.  ''Na de boring kunnen we de mantelbuizen door de boorgang trekken. En vervolgens leggen we de elektriciteitskabels aan in de mantelbuizen.''

Impact op de buurt

De werkzaamheden vinden midden in een woonwijk plaats. "Het maakt veel lawaai, zoals je hoort. Maar het is noodzakelijk, dus ja, noodzakelijk kwaad", vertelt een vrouw die in de buurt woont. 

Het verkeer heeft weinig hinder van de werkzaamheden. Sporenburg blijft toegankelijk. "Op de dagen dat de buizen worden ingetrokken is er wel effect op het verkeer'', legt Wolter uit. De Ertskade is dan een half uur tot een uur dicht en de Seinwachterstraat is dan gestremd. 

Halverwege juni is de boring waarschijnlijk klaar.  "Daarna zijn we er nog niet. We zullen nog meer werk hebben. Dus we komen zeker terug in de buurt", sluit Wolter af.

Een man is tijdens Koningsdag mishandeld door een groep tieners op de Amstelkade in de Rivierenbuurt in Zuid. Hij liep daarbij een gebroken heup op en zijn hoogzwangere vrouw kwam ten val. De politie is op zoek naar getuigen.

Een groep jongeren, met leeftijden van rond de 14 tot 18 jaar, zorgt tijdens Koningsdag voor overlast. Rond 19.00 uur leggen zij hun boot, ter hoogte van de Reggestraat, aan op de Amstelkade. Op dat moment is daar ook een groep mensen aan het barbecueën.

Provoceren

De tieners stappen uit de boot en gooien volgens de politie fietsen omver, plassen tegen woningen aan en provoceren omstanders. Een van de groep mensen aan de kade besluit de tieners aan te spreken, waarbij een ruzie ontstaat. Daarbij wordt de man mishandeld en komt de hoogzwangere vrouw op de grond terecht.

De recherche heeft een onderzoek ingesteld naar de mishandeling. De politie laat weten 'al met diverse getuigen gesproken te hebben', maar is op zoek naar getuigen die meer weten.

Een wel heel apart gezicht vandaag op de Koekjesbrug, die stadsdeel West en het centrum met elkaar verbindt. Mensen verplaatsen zich daar niet alleen lopend op de stoep, maar ook via de reling en de buitenkant van de brug. "We proberen een combinatie te vinden van fysieke en mentale uitdaging."

"Ik dacht: ik probeer even iets anders", zegt iemand op de vraag of dit niet een vreemde manier is om over te steken. "Waarom zou je altijd over de grond lopen?"

Rich Andoh is trainer van de groep waaghalzen. "Dit is een oefening waarin we de stad gebruiken als platform voor zelfontplooiing, om ons fysiek te ontwikkelen, maar ook om te testen hoe onze mentale weerbaarheid is."

Niemand is nog in het water gevallen. "Maar ik ben er wel een beetje bang voor", geeft iemand toe.

Lange rijen ambulances, politie- en brandweerwagens met kinderen erin met loeiende sirenes rondom Artis: geen paniek, het heeft allemaal te maken met het KinderBeestFeest. Van 16.00 tot 23.00 uur zijn meerdere straten rond de dierentuin afgesloten. Ook fietsers mogen er niet doorheen.

Het KinderBeestFeest wordt georganiseerd voor kinderen met een beperking of die extra zorg nodig hebben. Samen met hun broertjes, zusjes en ouders gaan ze naar de dierentuin.

Het AT5-programma Het Verkeer sprak maandag met Anke Bos van de organisatie. Die legde uit waarom het feest dit jaar niet in juni wordt georganiseerd zoals altijd, maar in mei. "Politie en andere hulpdiensten zijn vanaf juni nodig bij grote evenementen zoals het ringfeest, de NAVO-top en SAIL."

Het gaat om deze straten

De volgende straten zijn afgesloten: de Plantage Middenlaan, de Plantage Kerklaan, de Plantage Doklaan en de Henri Polaklaan.

Ook geldt er een parkeerverbod aan beide zijden van de Plantage Middenlaan, Plantage Kerklaan, Plantage Doklaan, Henri Polaklaan en de Plantage Parklaan. En tot slot wordt ook tram 14 omgeleid tussen 16.00  en 23.00 uur, tussen het Alexanderplein en het Rembrandtplein via het Frederiksplein.

Het waren onzekere tijden voor festivalorganisatoren en het was een groot vraagstuk voor de gemeente de afgelopen jaren: hoe verdelen we de schaarse plekken voor festivals in de stad? Met een nieuw evenementenbeleid, dat wethouder Touria Meliani vandaag bekend heeft gemaakt, moet het volgens haar gaan lukken. Als er meer festivals worden aangemeld dan er plek is, moet er in het vervolg worden gekeken naar welke festivals het meeste bij de stad passen.

"Amsterdam is trots op de hoeveelheid en diversiteit van de evenementen in onze stad. Ze brengen bewoners en bezoekers samen en zorgen voor levendigheid en verbondenheid", schrijft Meliani. "Tegelijkertijd vraagt de groeiende druk op onze openbare ruimte om een zorgvuldig evenwicht en goed beleid."

Even beginnen bij het begin. In 2018 stelde de gemeente een nieuw evenementenbeleid op, waarin werd bepaald hoe vaak, onder welke voorwaarden en vooral wáár evenementen mochten plaatsvinden. Ook werden er nieuwe regels vastgelegd om geluidsoverlast tegen te gaan.

Dat leek in eerste instantie een goede stap te zijn, zo schrijft de wethouder in haar brief aan de gemeenteraad, maar het nieuwe plan kende ook veel gebreken. Dat werd later duidelijk. Zo ontstond er schaarste aan locaties, waardoor vooral grotere festivals meer met elkaar moesten concurreren. Een manier om de locaties eerlijk te verdelen, bestond nog niet.

De festivalsector kreeg het daarnaast op meerdere vlakken voor de kiezen. De regels op het gebied van veiligheid werden aangescherpt, na het tragische, dodelijke steekincident op het festival Solid Grooves. Ook door corona gingen de kosten omhoog en kosten voor personeel en de gehele productie stegen door inflatie. Het gevolg: voor kleine festivals werd de drempel te hoog en een groot deel verdween. Bij grote festivals werden de kosten doorberekend aan de bezoeker, waardoor die minder toegankelijk werden.

Vergunningen werden niet op tijd verleend

Daarnaast lukte het de gemeente niet goed om de vergunningen voor evenementen op tijd te verlenen, waardoor organisatoren lang in onzekerheid zaten of zij moesten beginnen met kosten maken, of nog moesten wachten. En doordat vergunningen te laat werden verleend, kregen bewoners te weinig - of soms geen - tijd om bezwaar te maken. Het resulteert in onvrede vanuit de sector én vanuit de bewoners.

Genoeg wat er dus in een nieuw evenementenbeleid moest worden aangescherpt dus. Daarom komt de gemeente nu onder andere met het 'schaarse vergunningenbeleid'. 

Het uitgangspunt, zo schrijft de wethouder, is dat de openbare ruimte van alle Amsterdammers is, en een evenement daarom een brede groep Amsterdammers moet bedienen. Daar gaat dan ook inhoudelijk op worden getoetst.

Toegankelijkheid, artistieke meerwaarde en binding met de buurt

Elk jaar in april wordt er van de organisatoren verwacht hun festival aan te melden voor het jaar erop. Als er blijkt dat er in de categorie van het festival schaarste is, wordt er gekeken naar de doelgroep voor wie het festival interessant is en hoe - fysiek en financieel - toegankelijk het is. Ook wordt er getoetst op de inhoud. Wat is bijvoorbeeld de artistieke meerwaarde, en in hoeverre draagt het festival bij aan culturele diversiteit?

Als laatste wordt er beoordeeld wat de binding is met de buurt waar het festival zou worden georganiseerd. Wordt er bijvoorbeeld goed gecommuniceerd met de buurt? En worden lokale ondernemers of artiesten betrokken?

Ook moet de communicatie beter vanuit de gemeente, zo staat in de brief. Daarvoor wordt een nieuw plan opgesteld, zodat het sneller en duidelijker gaat.

Nieuw subsidieplan

De gemeente gaat ook subsidie geven aan nieuwe evenementen die doelgroepen aanspreken die nog niet genoeg bediend worden. Ook kunnen grote evenementen subsidie krijgen om hun culturele programmering te ondersteunen.

Vanaf 6 juni kunnen mensen inspreken over het nieuwe plan. In oktober wordt het plan definitief voorgelegd aan de raad.

Een vierjarig jongetje uit Amsterdam is afgelopen dinsdag overleden aan de verwondingen die hij had opgelopen bij een ongeluk in Weesp. Het jongetje zat in een auto bij een frontale botsing op zondag 27 april. Het jongetje en nog drie inzittenden raakten daarbij gewond.

Het ongeluk gebeurde op de provinciale weg Waterlinie. De hulpdiensten kregen een melding van een ernstige aanrijding. Vier slachtoffers zijn naar het ziekenhuis gebracht. Twee dagen later werd gemeld dat de slachtoffers buiten levensgevaar waren, maar voor het vierjarige jongetje bleek dat dus, tragisch genoeg, toch niet het geval.

Het AT5 Weer gepresenteerd door Puck vanaf de Reguliersdwarsstraat. 

Geen extra kaarten voor ringfeest beschikbaar na aanmeldchaos en bewoners 9 Straatjes naar de rechter om TikTok-rij. Dat en meer in het AT5 Nieuws van vrijdag 23 mei, gepresenteerd door Fabiënne Mucuk.